NGHAFUAN VEN.

                                                  Matlana

Tunhma deuh kha chuan tun thla, Oct thla chho hi nghafuan ven hun kha niin ka hria. Nghafuan veng tur hi luiah an liam sup sup thin a. Luite chhuah bulah buk sain an riak thina,luidung a lun duh hle.  Fuan duhna lai bik,fuan sum an tih lai chan kha an inchuh deuh thin a. Inchuh tih lěmah a hmun hauh hmasa,bawng lo dawh hmasa  kha an lal maia, thlen hmasak an tum mai thin.

Nghafuan kan tih ber hi Nghalim nų,tui păi ho hi anni a,luipui atangin luiteah tui turin a rualin an chhoa,an han indelh tui ani ber. An tui zawha anlo let leh chu an bawng (hnanga pate tah,sangha tânna tura an dah) dawhah an tla ta vek thina,chu chu nghafuan an tih chu a ni. Sangha fuan an tam dan azirin pate an dawh belh zel mai a ni. Patė hi  luite luang laiah an dawha, chu chuan sangha,luitea tui tuma an chho lam adang chuang loa, a sirah kalin an hêl ve mai a ni. 80's chho vel kha chuan sangha ala tam bawka,nghafuan pawh an rût tam thei hle. Thenkhat chuan a rěpin an phur haw hial a ni. Tunlaiah chuan luia nungchate kan tihchereu tawh avangin sangha a tlem tawha;nungcha humhalh kan inzirtir tam hle tawh bawk avangin nghafuan vên sawirik hriat tur pawh a awm ta mang lo. Veng pawh ni ila,tam tak ruh tur a awm tawh kher awm lo e.

Mizo tana thil nuam leh hlimawm tak, 'NGHAFUAN VÊN' hi chhan tam tak avangin kan hnuchhawn tan ta meka, nungcha leh kan luite pawh kan humhalh ta zel a ni. Hetih lai hian thangthar ten nghafuan vên awmzia,a tlangpui tala an hriat  nan tiin ka hriat ang ang tlem te ka han ziak a ni.Upa zawk,nghafuan vênna tel thin,nghafuan lo rût tawh ngei ten han sawi se a ngaihnawm lehzual ang.

Lui dungah hian mizo takin,tlawmngaihna rilru nen,midang huphurhna rilru tel miah loin,'sem sem dam dam,ei bil thi thi' tih ataka nunpui chungin khawsak ho dial dial ani thin. Midangte hi a nuam zawkah mu se, hah lo zawkah tang se, ei puar zawk se,chang tam zawk se ti vek han nih chuan hrehawm alo tlem khawp mai. Vawiin thlenga kan mizo nihna  kan la lantirna  hmun pawimawh tak  chu LUI DUNG hi a ni. Chu chuan lui kal hi hahthlakin chauhthlak hle thin mahse, kal leh min tichak thina, ka kal leh thin a ni. Thingtlanga pianga seilian tan chuan lui hian lung atileng thin a ni.

DAWN VE TEH !!!!!

                                                                                 Immanuel VL Remsiama

1. Tihsual palh nei  ngailo  mi  chuan  engmah  a  siam  chhuak  ngailo,

2. I thinrim i hneh  chuan,  hmelma  hlauh awm ber  i hneh  a ni,

3.  I ngaihtuahna leh thinurna hneh la,  thildang zawng2 chu i hneh  mai  ang,

4. Mawhphurhna hi taima  tan  lallukhum a ni a,  that chhe tan phurrit  a ni thung,

5. Hlim i duh chuan  a rukin  thiltha  ti mai  rawh,

6. Mi diktak  vawilehkhata  hausa   thut an  awm  ngailo,

7. A hun leh hmun a zirin awmdan  thiam la,  i ze  nghet  erawh  vuan  tlat  ang  ang  che,

8. Mi tumruh  chuan  Rosepar  mawi  tak  a  hmuh laiin,   mi thatchhia  chuan  a hling chauh a hmu thung,

9. Dawhtheina  neilo  mi  chuan,   Hlawhtlinna a  hmang  thiam  ngailo,  

10. Mi dang ring ngam lo mi  chuan  mi  rin a hlawh  lo.

THING/BUHFAI KHAWN ANG AW BAWIHI...

                                                                                               Zoremi hmar zote

     Hnam dang neih loh, kristian kan nih vang leh kan Chief minister nupuiin zûk leh hmuam dona kawnga hma a lâk nasat vang emaw, Aizawla traffic a jam nasat vang pawh ni chuang lo vin, mizo kan nih vang chauha chhiat ni bika hnam ze ropui kan neih, hlû leh mawi em em chu khawhar chhungte kan hnem dan leh kan chhawmdâwl dan hi a ni !

       Chhiat tawh thu an han puang lauh lauh a, hlawh beisei miah lo va thlân lâi tura liam sang sang țhinte hi mizo tlangval an ni a, tlâi ni nêma êm leh hnam chuh rak rak-a thing/buhfai khawn tura nula kal khawm tiau tiau țhinte hi mizo nulate an ni.

       Tunlaiah chhiat tawk an awmin Sec Leader emaw, YMA hruaitu ten nula thing/buhfai khawn tur an âu khawm ta fo mai! Nula ten kan mualphona a ni tih kan hrethiam em aw ?! Nu leh pate pawh kan harh a ngai, kan fate tirh nachang kan hriat a țha khawp mai. Inchhung hi sikul hmasa ber a ni a, kan fate mawina hi kan kutah a awm a, nu leh pa kan pawimawh em em mai.

 Mizo nula fel leh hmelțha, pian nalh leh nui mawi, fresh tak tak te hnenah hei hi ka sawi duh...

1. Cell phone i hmai aia hlai mah hûm chungin fashion chhuak thar apiang inbel mah la, korean iangin lo ngo pîk piâk in, film star leh zaithiam hming hre țeuh mah la, mitthi thing/buhfai khawn hnam i ni..!

2. Mizo țawng țhing tiin vun ngo țawng hmang tam zawk la, sâp țawng lam puàm nalh viau chungin mi țawngin zâi âwt âwt pawh lo ni la, mizo țawng dik leh upa zawkte khawsa ziâ chu 'țhing' ti fo mah la, mizo nula i ni a, mizo thisen i ni..!

3. Mizo țawng pawh type dik hleithei tawh lo khawpin changkang emaw lo inti ngawt mah la, hnam fing leh changkang apiangin mahni hnam zia leh culture chawisan nachang an hriat miau avangin i changkang thei lo..!

4. Puan dum biha êmping phura buhfai khawna i kal zâm zâm kha, mizo tlangvalte 'mizo' annih chhung chuan i nalh reng dawn..!

5. Kan ina mitthi buhfai khawna i rawn dâk hiau hmelțhat zia leh duhawm zia hi i hriat loh ka duh lo!

6. I tih tura i lo dah tawh loh thing/buhfai khawn kha maw.... i chhungte an thih palh vaih chuan mizo nulain an rawn ti tho tho dawn.

7. Koh chhuah chawp ngai nula tlêmte zingah tel ve duh miah suh aw....

Hmel leh thawmhnaw hi mawi nan a tlâk loh asin! I mawina chu i hriat kha... i chhiar zo chiah😊

NGOPA LEE...!

                                                                                                                 Zoremi Hmar Zote

      Khaw'nge, sipel chawpa chhiar thei ngawr ngawr chauh mah ni ila, ziak mite lâmtual ka'n chîl phûl ve reng reng teh ang. A thiam zawkte thiam zia ngaihtuah lo lêkin chhim țhâl bekang puah ve pup pup mai ang aw... 'Zah fâkah (mah) lu êm chhum suh' an lo tih kha maw! Kum 30 kan chuangkai ve dawn dêk dêk a, 'naupanlai ka ngai ee' kan ti ve ringawt. Enghelh lungkham nei lo fahrana kan lo lên ve na, panlai hun hlu zawng zawng kan hman ralna kan khaw ngaia kûr kûr rual ka ni tawh emaw ka hre law, mahse ka ngai ve țhin chu a nih si hi maw!

 KAN SIKUL : Veng chhak sikul, Pu Lalzika sikulah (ngat) kan kal țhin kha a ni a, kan sikulah chuan mi chi hrang hrang kan awm. Veng chhak sikula kal vang maia hawi pir ve ringawt kei leh ka țhiante kan fai lutuk lo țhin kha thil mak a ni lo, kan inbual zing fa lua hlawm tlat lo. Han en maia puitlin huna Pastor nih duh hmel riau ațanga han en mai ve tho pawha pawl sarih bak pêl lo tur tih hriat ngawih ngawih te, ring tak taka au a hûk vak vak, khêk chiam chiam, home-work sawi rual huna aw chhuak tur mumal nei leh si lo te, zirtirtute'n class room an chhuahsan rual ruala bangrela inperh kai nghal zat leh, "a te pe te pe pe pe" tih ringawt sawi chunga corridor vela thlan sa phûl kaia chak deuh deuha kal te kan kat nuk mai. Uniform, kumtira lei țheuh țheuh, a thar laia rawng inang vek si kha kum laihawl velah chuan a rawng a inthlak fur tawh a, pheikhawk fai țha pawh a vâng!

       Tuithak aieng telh leh telh loh kut ti kumin kan inchhûn luai luai a, kiu thleng thlenga luang liaka in bûrh bûrhin kan si ang hluam hluam a, tuithak lei nana nu leh pate'n nei leh nei lo va min leisak țawk țawk lehkhapuan pawt thla tuarh tuarh, Mikado no-5 meuh pawh kâr lo va no-3-a chhuah thei te kan ni ! Motor acid telh man to zia leh a hrisel chuan siloh dan tur leh, kan hotupa Hma-a'n a tuithak man apiang a in zawh vek țhin zia te, khâng hun laia Hmuna, (chhimbuk putara ti-a hming kan phuah sak) sam kha hâl ta ila, a alh duh tur zia te ka ngaihtuah fo a, kan chhaih fiam nasat ngaihtuaha a zâi lo dam zia kha tunah ka hrethiam chiah. Tlaizawng hnai hmet kawia chil chhak phurh phurh, phûr deuh chânga zàngzãw inzuktir leh ngawt țhin, sport nikhuaa veng thlang sikul cho em em, hneh ngai mang silo leh, BDO office tlanga lehkhapuan hmanga siam thlawhna lem thlawh a, thlir vung vung țhin ka lenrualte kha keizawng, ka ngai țhin a ni.


 LUI KAL: Inrinni a lo ni a, tuilâ leh vawmbal lî a rim țhin ngang mai; zing dar 9 vel ațangin naupang hrang hrang kan liam thla nguah nguah mai țhin a, chawhmeh zawng emaw, thil țangkai nasa tak ti tura kal kan awm lem lo. Tui chèn a, a vawh huna inpho lum leh alum deuh huna chèn leh kha a ni deuh mai a, nu leh pate phalna a kal tamtak karah a rûka kal pawh kan bang lo. Naupang tha za rual leh tleirawl hawklak, hrisel țha tak tak tan chuan lui kal kha a lo nuam ngawt mai. Țhianpa Roliana te ho an ngaihawm; kawr rawng mumal nei em em lo leh a kilhna tura kaw-reh leh a kilh awm zat inmil lo zet hâ-in, kekawr bul tlâng inchen mang lo leh burma silipar a hruiin a tak țhat chen a tlawmngaihpui zawh ngang loh avanga a hrui dang an vuah, silipar pâwl ni mai tur 'silipar sen pâwl' ni ta bunin, sikul ipte hlui a hrui chat tawh suih zawm ngat nen, sap hmuahna zawl kawngah châng tum râih râih paha full speed-a kawng chhuka an han tlan khu rem rem mai țhin te, țhenawm tlangval bãwi-a,  (bãwi-a tih hi 'cowboy' tih a 'boy' lai ang hian lam rik tur) kekawr tlawn ngal khuh kephah dek lo tawk chiah nen, kamis țial, a siamtu company tih țial baka țial belh viau tawh ha-in, ding nuih sãih chunga Pu Biakliana sikul bang a'n hlam zai zai te, chawhnu sikul bàna Rindika'n ama lu tiat dawn thâw chaw tlang leh kut lehlama tui deuh pûra chi hûm chunga thingkhawn hlima țhahnem ngai zeta a bung mial mial mai țhin te kha mitthla-ah zu lang ve fo a !

Pencil, a tlâwn tlâwna pai phal lohna chhungkuaa seilian ka ni. A lai takah zai bun a, a bung lehlam hmawr zai rêkah lâ suihin, ipte hruiah nghet taka thlun zawm tur a ni. Lehkhapuan chhah chi kan lei zo lo va, a pan avangin ka ziak ral zung zung țhin a, ka ziah ral chuan lehkhabu thar nei turin ka qualified em tih enfiahna ka paltlang a ngai țhin a, milem pakhat pawh a lo awm vaih chuan ka lu hi vawi thum vel a ri fak fak tur a ni. Cowboy lem pawh a him chuang lo!  Hmeichhe naupang nih a, fa û ber nih bawk si chuan chan a châu lap lap țhin viau! Sikul bân veleh nute'n kan hnungah nau min lo bel chat a, nau paw pàr chungin bangrel sanga kan kâwi dah țhat kan han ban ve rak rak a, nau nen phûr takin kawngpui kan pan ve pâr pâr țhin. Kawngsirah nau puakpuan kan phah lawk a; nau kan țhut chawrh a kan inkawibah san ta țhin a! Lei te an lo ei a, lei ei leh zun cheh hi chuan harsatna lian tham a siam lem lo va, ek an cheh vaih chuan engkim a pawi a, a chhe zo vek a ni mai! Hmeichhe naupang robawm chu kan underpant tlâng hi a ni tlat pek! Mahse kawlthei puam pum 5 vel kekawrte tlanga bilh vial tap chunga tlan chak a har zia erawh kha chu ka theihnghilh lo. Damloh nikhuaah tunlai naupang hi an vannei, a tui thlum deuh hlir an ei. Keini chu kawțhalo-ah ailaidum dip leh kawlthei zik ei tur a ni a, a kha em em ve ve. Hritlang âwmnaah chuan MB no-3 ei tur a ni a, sentût leh tangsehah erawh chuan MB no-3 a țha! Kan tlû a, khup a pilh duh hle. A thi ser ser chuan tlangsam hnah emaw, zapanhlo hnah nuai sawm a, a tui sawr tur a ni a, kan sawh pilh nawn leh chuan septicare, nute seh sawm ngei hnawih tur a ni. Dam țhat ver vawr laia kan hmuh phak loh, damloh lai, thil eitui loh lai taka artui inchhum sak ziah kha kan lawm huam lo țhin.

MEIZIAL: Vawikhat chu ka kid-te ho meizial zûk rûk laia chhungte an lo kal thuta thuhruk dan ka zirtir alawm mawle! A nung chung ngeia practise a ngai bawk si a, an uluk hlawm ngang mai a, meizial bung kha seh a, leiin ka chhungah liah bûk luh tap tur a ni a, kan seh kha thlah loh tur a ni. Kan țhiannuin a tih lai tak chuan a pa a lo lut thut, a leiin nalh zetin a liak lut vei hmak a, a pa chuan a be zui ta si, min rawn melh, hmui phunin "țhial sawm mai rawh" ka lo ti... a'n țhial sawm ta a le(h)! A hmel kha ka theihnghilh thei lo! Țap chiah lo, nui hauh si lovin a awm nûng a, a thaw hrawih hrawih a, tui dehnaah a tlan thla, tui a in leh a lem thei si lo, a meng sen rûm a, ka va' khawngaih tak! A ek a chhuah avangin êk in thlengin ka zu hruai. Zuk rûk chu nuam tho mahse ka țhial sawm tir tawh ngai lovang tih ka intiam hial..!

MÂSI: Naupan lai hian mâsi hi a va'n ni har thei tak e aw..! 'Vawiin hi chumi ni leh thla a ni' tih lam kha kan hre kîlh kêlh țhin si lo va, kan tui chawina kawngsir velah tlangsam a lo kuhmum chuan mâs a hnai tawh niin kan hria a, a lo pâr phei chuan hnai tawh tak a ni. Hnarin boruak kan han hip vang vang a, "mâsi rim a nam" kan ti a,

"Mâsi a hun, tlangsam a par,
Kawr thar neih a hun e!
Ka pi, ka pu, kawr thar min lei,
Min lei loh chuan ka nuar ang...emaw,
Min lei loh chuan chêng zà i chawi ang"

 tiin, țin mawng bengin kan zai lau lau țhin. Kan krismas hman dante kha a va nuam êm! Dawhthlak tur inrinsiak nak nak te, baloon sei chi kan lei ngei ngei tur thu leh kawr thar kan neih mawi dawn zia te kha kan sawi nawn fo țhin. Tlaivar kan tum ruh țhin hle a, urlawk zanah dar 10 kan men thlen âwrh chuan a tukah țhiante zingah 'tlaivar chiang khawp mai' kan ni leh mai bawk. "Kan carol e" kan ti a, vengchhung in hrang hrang kan fang kual a, an sumhmunah kan zai țhap țhap țhin a, bâl chhum kan hlawh tlangpui. Sanghațin bawm ruak hi a pang kan zai thlêr sung a, kan chhu pèr deuh a, a chhungah mei kan chhêm a, kan vai vir pap pap țhin. Saphîng pêt kha a lo nuam ngawt mai..!

 Tunah zawng, mual hran tlâng hranah mahni buai buaiin kan buai ve ta mawp mawp a, hnute ùm pûrh tawh hnu-a sawhthing la keih hluam hluamte pawhin tum tawk leng nen chhungkua kan din ve rup tawh a, a țhen lah puini lawiin dairial an lo chang ta bawk. Khawi hmunah pawh awm ila, "khawi khua/veng nge i nih?" Min tih chuan ngaina leh chhuang takin, "Ngopa" kan ti vat hlawm țhinin ka ring. Kan khaw chanchinin kan beng a verh bik a, a chhe lam anih palh chuan țah hi a chhuak țuau a, mood a off nghal mai a, a țha lam anih chuan zâwi lem lo takin chhungte hnenah kan sawi zat zat țhin. Khaw dang sumo aiin kan khaw sumo driver an thiamin an fel bik ziah a, "Ngopa khaw chhuak chuan fiam kan dawl vek" te hi ka ti ang zuah zuah a! Ni e, Aizawl nu hmelțha ngo viah vuah, zuk leh hmuam tilo, sam mawi em em ka biak ngam mang loh ai chuan, kan khuaa Pi Ngurziki feh haw lam, lengmasêr rim nam cham cham te khan lung min lên fo a, Aizawl veng hlun nu, pa sawntlung leh mau pã pawh hre hrang mang lo ai chuan, êm phurh nasat vanga chhip dàm dawk khawpa nu taima ka'n Chhunglawmi ka ngaisang deuh ut ut țhin! A hranpa liau liaua Tlangval Tawia hmuh chak thut thut chang neih leh, Pu Buangliana bawng lu bai thak zia sep fo hi ka sim malêk ang! Mut hmunah Pu Zadawla te, Pi Sialmani ațanga Pu Roțhianga kal lâwp lâwp mitthlà paha suangtuahnain kawtchhuah ațanga Helipad thlenga fangin nutling ka meng pherh êrh fo mai! Hun pui a lo thlen mawlh hian lung a lêng zual a, YMA day te, mâsi a lo thlen te hian ril deuhah hian mahni khaw ngaihna zûnin min kher nget nget mai asin !

Ka lunglêng pheng ka tlak ta duah mai! Kan khua hi ngaihman awm ni zel sela, Zoram al phak chanchin țha kan nei zeuh zeuh, a la tawk lo ve. Zirna leh infiamna lamah te, kan khaw tihmingțha turin mitin hian mawh kan phur țheuh a, midang kuta dah chi a ni eih na'ng..! Chhuang tak leh ngaina taka kan khaw sawi hi kan sim châk lo! Khaw danga awmte hlei hlei hian mahni khaw țan kan tina hlur mai nia! Tuna zirlaite leh kan khaw uap lum mektu te kan thlir reng che'u a, "NGOPA LEEE" ti zel ang aw....KHAWHAR IN RIAH MAW..?(ka lo tuihnih ve lawk😄)

Ka lo ngaihtuah fo țhin a ni a, thu ziak mi leh thiam nilo mah ila ka'n țiàl ve reng reng teh ang ! "Zah fâkah mah lû êm chhum suh" an tih kha maw...!


Han luh hlawla sitting room leh choka ni nghal, pên nga vel pên leh hleka mut pindan ni leh nghal mai, in zau lem lo tak luah hi Aizawl khawpuiah hian a tam zawk kan nih loh pawhin kan tlem lo viau. Chhiat an han tawk a, an inchhung bungraw chhuanawm loh zia leh zing thingpui hmeh tuihnai an neih loh zia te rawn hmua rawn hriatpui vek tura khawpui tlangval khawsa nuam tak takte rawn riak lut tur hi an lo huphurhin an lo inthlahrung ru ngawih ngawih țhin angem le ?!

Kan mizo tlawmngaihna leh culture hnualsuat vang hrim hrim ni lovin, a nei fate'n kawngsira chawhmeh bal deuh deuh zinga a tharlâm thlang vei ngial chunga handset sing chuang man an hùm pial ralh ralh tawhna leh, BPL buhfai lo thlen hun nghakhlel taka thlir chunga dâwra pawisa nawi kir tur awm loh chang pawha sweet aia nawhalh la hram hramte kan chen hona khawpui a ni tawh miau a, a nei fate hriat phâk bâka nasaa retheite an retheih theihna khawvelah hian an lo kimki ru viau mai lo'ng maw..?!
Han zawt chiah ila a tam zawk hian mawihnai takin, "E ! Kan tihah lutuk tawh che u, riahpui leh zel zawng, a ngai lo ve" tiin, in riakte tana chawhlui tuihnai kilpuina tur an neih dawn loh thu ngaihtuah rauh rauh pahin an chhang țhinin ka ring. (Engtik ațang khan emaw tu pa thil phal phêngin nge in riakte chawei pui hi lo ching chhuak ka hre law..,an ti ta deuh zel chu a nih si hi maw..!)

Khawhar lênpuitute khawvar lam arsi ang pharha an tlem tawh pawha thingpui hmeh tuihnai chhawp tur nei meuh lote an awm laiin țhenkhatte erawh Malsawmtuin 'malsawm' mai lo va 'malza' thlenga a vûr ni mai awma mawi in leh lo țha nei an awm bawk a, an inchhung han luh phata furniture man to tak tak baka târmawi chi hrang hrang lo tung khir en un mai, mamawh baka awh zawng thlenga nei thei pawh kan tam ve ta. Heng ho tan phei hi chuan an khawhar loh bik vang ni hauh lovin in riak tur hi thlakhlelh loh theih deuh tur a ni.

Vengkhat tlangval zingah angel hâwl thlâk nih hmel chiah lo an lo awm ve nawk a, inlêng satliah atan pawha itawm lo fe fe kan nei fo mai. YMA hminga tlangval tlawmngai in riak turah duh lo thlan zuah zuah lah a chi lo nasa mai si a, lusûn mangan nak alaia thil hlu bo hlauh nen, thin thi hian kan inmuttir lo fo mai lo'ng maw ?!

KHAIKHAWM ANG AW
Lusun laia zing thawh phata hmeldang han hmuh a, titi khawchang han sawi luam te, inriak tlangval infiam nak nak thâwmte hian boruak a tizangkhai a, a 'zo'  ngawih ngawih a, a nuam a ni. Mahse khi'ng ka'n sawi tâkte khi ngaihtuah fê a ngai ve e. Inriak thlahlel ngawih ngawih leh remchan zawkna avanga riahpui duh lem lo tur kan awm ni ngeiin a lang a, țha ber tur nia ka hriat chu, YMA hruaitute'n lusun chhungte hnenah riahpui an duh leh duh loh zawt mai se la,( veng țhenkhatah chuan kan ti tawh e) ruang thlâk zanah puang ta mai se a țha berin ka ring....tlang taka zawh a, tlang taka chhân mai a hun tawh a nih hi.....

KHAWNGLUNG RUN HLA LEH A HRILHFIAHNA

                                                                         Lalzarzova Khiangte & Zothanpuia Hauheng
                                                                                                        [10:51 AM, 10-Aug-15]
                                                                                                                  by Oliver
(He hla, Pu L.T. Muana Khiangte phuah hi mi thenkhatin hrilhfiah turin min ngen fo va, kan thiam ang tawkin a hrilhfiahna kan buatsaih ta chu a ni a, member-te'n kan hlawkpui ngei kan beisei.)


1. Hmana zofa lungduh lenna vangkhua,
(Hmana Zofate hlim leh lungrual taka an lenna khaw pakhat...)
Thawnthu hlui mi hril chang tawh hnu;
(Mite’n hmanlai thawnthu sawia an lo sawi thin )
Lungrual te’n chawngchen-par anlawmna,
(Hlim taka chawng an chen mup mupna khua chu)
Bawmzo, Aichhung hrangin, romei an chantir e.
(Pawi leh Fanai ral lo lianin chu khua chu halin meikhu-ah an chantir zo ta)

Hlaraw hrilhfiahna : Vangkhua – khua;
                                chawngchen – thangchhuah tura thil tih tul
                                hmasa – khawtlang  (nula leh tlangval tana hlimna hun an siam thin);
                               Bawmzo – Pawi hnam chi khat;
                               Aichhung – Fanai hnam.

Puallenga cho lai di lawhleng siali,
(Tlangval hmeltha takin a hel lai nula hmeltha chu)
Tuahrem sa, khuandim run sang kaina;
(Innei mai tura thu thlun tawhna in/khua chu )
Mahse, van chung chim, lengtenu an hruai e,
(Chhiatna namen lo tak lo thlengin, nula chu sala hruaiin a awm ta e)
Pualchang hmul di ngai a tahna, aw! Khawnglung run.
(Kawnglung khua chu tlangval, a di ngaia lunglenga a tahna a lo ni ta!
(Vapual hi sava ropui tak mai, tial ruai mai hi a ni a, hmeltha/ropui tehkhinna atana hman a ni, heta
“Pualchang hmul” a tih hi Chalkunga a sawina a ni. Sawi belh theih tam tak pawh a la awm...)

Hlaraw hrilhfiahna : Puallenga – tlangval;
                                 cho lai di – a ngaihzawn mek;
                                 Tuahrem sa – innei mai tura inrem tawh
                                (hetah hian an chhungte’n an sawi fel vek tihna erawh a ni kher lo thei a, anmahni                                 an inremin thu an thlung tawh tihna a kawk mah zawk);
                                runsang – in;
                                kaina – lenna hmun/chuan kaina hmun;
                                van chung chim – chhiatna namen lo tak;
                                lengtenu – nula sawina;
                                pualchang hmul – hmel tha/kimtlang tha tehkhinna.


2. Ramtuan chhuihthangval dai kawm hrut velin,
(Ramhnuaiah chuan beiseina nen chu tlangval chu a kal ta a)
A di Thanghniangi a au e;
(A ngaihzawng Thanghniang chu a ko ta vak vak mai a)
Suihlung phang e, di zun lunglenna
(Lungphang taka a ngaihzawng ngaia a lungleng chuan)
Lamtluang chhui mittui nen di ngai a kiu vawng vawng.
(A di kalna kawng ni awma a ngaih chu chhuiin mittui tla chungin a ngaihzawng ngai lungleng chu a tap ta vawng vawng a)

Hlaraw hrilhfiahna: Ramtuan – ramvak;
                                 dai kawm – dai vel;
                                  Kiu – au, tap.


3. Dan rual loh Thanhrang sial iang Chalbuanga,
(Tu ma dan rual lohvin Chalkunga chuan)
Lentu zo doral hrang karah;
(Ramhnuaiah, ral hlauhawm tak tak awmna hmunah chuan)
Hau lai siali zawngin a au e,
(Nula, a ngaihzawng chu zawngin a au a)
Chutin buk thlamah thlanghartui luan di tawng e.
(Tichuan, thlam pakhatah chu nula hmel tha tak mai chu a han hmu ta a)

Hlaraw hrilhfiahna : Sial iang – sial thinrim incho ang maia tum ruh sawina;
                                 Chalbuanga – tlangval (Chalkunga sawina);
                                 lentu – ramhnuai;
                                 hau lai siali – a ngaihzawn mek nula;
                                  thlanghartui luan – hmeltha sawina


4. Khalkheng ram loh zawhtluang chhui kir lehin,
(Ramhnuai pilril tak, tu ma kal ngai lohna ram a lo kal tawhna chu zawh let lehin)
Tiau lui hrangin Thanghniang lem pil e;
(Tiau lui lian rapthlak takah chuan Thanghniang chu a tla ta si a)
A pawi em, damlai kawl eng nghak a,
(A va pawi tak em! Hlim taka awm ve hun tur nghak mektu)
Fam zun leng ngai Chaltuai damlai khawvel reng zawng.
(Thihna zun zamin a phuar mek Chalkunga dam lai khawvel chu )

Hlaraw hrilhfiahna : Khalkheng – ramhnuai pilril tak/Pawi rama ramhnuai hming pakhat;
                                 ram loh zawhtluang – kal ngai lohna ram/ kawng pawh awm lohna ramhnuai;                                        hrang – lian, hlauhawm;
                                 fam – thi;
                                 fam zun leng ngai – mitthi ngai;
                                 Chaltuai – Chalkunga.

LANGUAGE (TAWNG CHUNGCHANG)

                                                                                                                    Matlana

  

@Enge tawng chu?--Saptawnga tawng an hrilhfiah dan chu.."Language is the use of articulate sounds and symbols for expression of thought",tih a ni. Ka atanga ri kan tihchhuah hi kan ngaihtuahna sawichhuah nan awmzia kan neihtir a,ri dang zel chu thildang zel kan kawhtir mai a ni.

@Tawng hi symbol a ni:-'Tui kan tih chuan sapin 'water',vaiin 'pani' an tih hi kan kawhtira,hnam tinin lam dan hrang vek nei mah ila a object chu a thuhmuna, a in ang vek. Pani leh water aiin tui kan tih hian akawk dik ber kan ti thei bik lo ang. Chuvangin tawng hi symbol ani a, engemaw kawhtirna,engemaw sawina,tihna emaw entirna vek a ni.

@Hnam fing apiangin thu,vocabulary an ngah:-- Tawng hi athen ban,hlamchhiah,atharin athlak,hman loha thi zui ta chu awm bawk mahse siam belh zel a ni. Hnam fing apiangin thumal an ngah. Hnam mawl apiangin thumal an nei tlem mai niin mithiamten an sawi.

@ Mother Tongue: Mizotawnga dah dan a awmlo. Nu tawng ti dawn ila,hnamdang ve2 innei te chuan an inchhungah pa ber tawng anlo hmang daih thei. Anih loh pawhin nu emaw pa emaw tawng pawh nilo,an awmna ram tawng dang daih pawh anlo hmang thei bawk. Mahni pianpui tawng han ti leh dawn ila pianpui tawng hi kan lo neiloa,kan zir chawp vek alo ni bawk si,Lalruanga tih chauh lo chu. Hnam tawng han ti dawn ila,ralte,ralte tawng hrelo te,hmar pa,hmar tawng hrelo kan awm thei leh bawk si a. Sapin mother tongue an hrilhfiahna chu," A mother tongue is a languange in which a child thinks and dreams" tih hi a ni. Naupangin a thiam chian ber, suangtuah leh ngaihtuah nana a hman tawng hi a ni tihna ani awm e.

@Culture leh tawng inlaichinna:- Culture leh mother tongue hi a inkungkaih tlata,kaih then chi a nilo. Tawng zir thiam turin chumi te culture chu hriat hneh hle a ngai thin. Hnamdangin mizotawng hi hmang thiam viau mah se,kan culture a hriat loh chuan kan tawng hlutzia leh hausakzia te a hre pha tak2 lovang. "Kan thlawh sawmfang dum dur" han tih ngawt pawh hian,lo nei ngailo a deh dan leh lo nei mi a deh dan chu a dang daih ang. Chutiang bawkin tawng pakhata nuihzatthlak tak pawh tawng danga nuihzatthlak lem loh a awm thei.

@Culture humhim reng duh chuan kan tawng kan inzirtir that a ngai:-Chhuan lo awm zel tur te hnena kan culture kan hlan chhawnna hmanraw pawimawh ber chu kan mother tongue hi a ni. A la ni zel dawn bawk. Mizotawng hre famkim tur chuan kan hnam tihdan,kan chin dan leh khawsak phung kan hriat tel zel chu kan tih mak mawh a ni. Kan tu leh fate tawng zirtirna atan puitlingin mizo tihdan hlui te kan hriat thar pawh a tul ta hle.

@Tawng hi a danglam reng:- Tawng hi khawlai,kawtthler, sakhaw biakna leh hnathawhna hmunah te alo piang ber a. Kan khawsak phung,kan hnathawh dan leh a hmun te alo danglam ve zel angin tawng pawh a thang chho ve zel a ni. Chuvangin,"Language grows along with the growth of civilisation" anlo ti a ni.

@Hnamdang tawng lak chungchang: Kan tawnga awm lo, lehlin remchang mang siloah te hi chuan hnamdang tawng kan hman ve mai hian kan tawng kan tihausaah ngai thei mai ila a tha ang. Eg- electric,internet etc. Mahse kan tawnga awm ve reng si a hnam dang tawng kan hman talh erawh chuan kan tawng kan  tihpachhe lek tihna a ni. Eg-chawlhkar tih aia 'hapta' kan tih hian kan tawngin a hausak phah hauh lova,kan tawng kan tichiri mai a ni.

Hnamdang tawng kan hman zingah athen chu kan tawngin kan dah ve a,mahse a nawlpui chuan kan hmang chuang lo. Eg-Current,electric,power  tih te aiah kawlphetha tih hi  hman a rem lem lova,kan pawm tlang lo bawk niin a lang. Tuialhthei tih pawh hi atha hle. Mahse K.Oil,petrol,diesel etc a huap vek avangin abuaithlak deuh. K.oil hi khawnvartui or tuialhthei nise, Petrol chu tuialhthei em em ti ta ila,engtinnge diesel kan sawi ang? Chuvangin hnamdang tawng lehlin hi tha mahse,a awmze phawkchhuak thei,mitinin kan pawm tlan a nih erawh a tul. Kan civilazation  than ang zelin hnam dang tawng heti zat kan lo hmang chho tawh a,kan la hman belh chho zel dawn niin a lang.

@Tawng zirtir chungchang:- Zirna In-a zirtirtute chauh hi tawng zirtirtu anni lova, mitin hi tawng zirtirtu kan ni vek. Tin, zirna in chauh hi tawng zirna hmun ani  lova, inchhung bakah hmun dang zawng hi tawng zirna hmun ani vek bawk. 

Chuvangin mitin hian inchhungah ani emaw,hmun dangah ani emaw, naupang tawng zir rual kan biaka kan chhawm chhaihin   tawng kan zirtir a ni zel tih hria ila, an tawng dik lo hrilhin a dik zawk zirtir pah zel ila atha hle ang. Inchhung hi naupangin tawng an zirna hmasa ber leh pawimawh ber ani a, an chenpuite kan pawimawh hle. Tawng hi hmun hrang hrang atanga kan thil tawn ang zela kan zir leh kan hriat, tu hnenah emaw kan hman leh thin ani a, kan hriatna a dik loh chuan kan tawng hriat a dik lo ang. Chuvangin tawng zirtirtu leh a zirtu kan ni vek ani ti ila kan sawi sual lovang.

Naupangin a tawng thiam ber,a mother tongue hi a thil ngaihtuah leh hisap nana a hman ber a ni. Mizo naupang pakhat chuan english thiam viau mahse, a ngaihtuah nana a hman chu mizo tawng a ni tho tho. Chuvangin a mother tongue a thiam leh thiam loh a zirin a ngaihtuahna a hman dan pawh a danglam daih thei a ni. Naupangin a mother tongue a thiam hneh hle hi alo tul hle a ni.

@Mizotawng zirtirin a tum:- 

#Tawng hman dik thiamtir

# Tawng thluk thiamtir.

#Tawng mawi leh hawihhawm   thiamtir

#Chhiar dik zirtir

#Ziak dik thiamtir

#Grammer thiamtir

#Words leh Phrase hman dan thiamtir

NET MUANG KA TUAR

                                                                             Zoremi hmar zote
WhatsApp group hrang hrangah kan han awm ve a(h), kan in awmna fuh loh nge, ka eng fuh loh ber hi nge ka hre law... țhiante titi kan lehpelh loh vék leh kan ûm pha lo va, net chhe lutuk zik zek vang vek hian 'mawl' nih ka hlawh fo ta ve ang!

A phe zeuh a, "Good Morning" an rawn ti tliar tliar a, rang takin 'morning' ka'n type ve a....phe zeuh a bo duk a, reh ta vang vang a....a hun tiam chhung dar 12 rik hmaa a in-tick hman chuan kan ba ru nuih ve tak vur vur a! Chuti ni lo va dar 2 hnulam dê dâw-a han morning tuh mai bik hi chu(h)!!

A bikin fiamthu hlimawm tak2 an rawn post țum a, emoji nui nasa tak lem bakah, "ka va nui emmm!" Tiin kan han comment ve a, a tlang leh thei lawk si lo va, a tlang meuh chuan chhiat tawh thu te, ruang chhar emaw an lo post hman palh vaih chuan nunrâwng baka tlema mawl tel hi kan ang hluah hluah!

Min lo hmelhriat tute'n polite taka, 'i dam maw? I va reh veee!' Min rawn tih chuan phûr takin, " dam e, reh miii?" Tih leh nui deuh sáng lem kan han dah vat a, a tlang meuh chuan "Ngopa chho tur sumo in hria em?" Tih hnuai chiahah te hian a'n lang ta țhin a!
Khiiiitah, 'sikul țan hma chungchang' an sawi ho laih laih a, ngaihdan kan han sawi ve; tlang ta mai si lo, Mizo Idol chungchang an sawi kai tam fe hnu-a, " Traffic lam a ziaawm phah bakah kan tho hma a..." kan lo ti ve chhah te hi awww!

Chu ai a hrehawm chu, pawngsualtu an man chungchang, a thlalak nen an rawn post a, hmeichhia nih ve manah kan lo thinrim ve țhin si a, "A va han tenawm em em ve! Khaihlum hial tlak a ni" tiin, milem hmaisen vek lem 5 teh meuh nen kan han comment ve vat a, tlang leh mai si lo, heeeetah, mizoram aiawha inkhela kal an fakawm zia, an tihțhat zia leh a thei fâl deuh thlalak an rawn post zawh chiah a a tlang leh si țhin hi chu a zahthlak satliah lo, a nâ a ni!

Thil bo post leh accident like nulh nulh fo hi ka duh reng vang a ni lo, mitthi chungchang in sawi zawha nui vak lem ka rawh tih phei hi chu lo hmu lo der tawp rawh u...in thusawi khiiiiita mi zawk atana ka tih a ni țhin a nia! Ninawm...hei pawh hi naktukah bak a tlang leh tawp nang!!

AWITHANGPA LEH DIRIALLOVA

                                                                                                                         Matlana

 Awithangpa,a hming tak Hmarlutvunga hi kum 1885-ah Kanghmunah apiang a,11April 1965-ah Kawnpui(N) ah a boral. Maubuang saw a chen tamna a ni a,a hla ah alar hle. A lungphunah chuan,"Mizoram-a hla phuahtu hmingthang ber a ni" tih ziak a ni. Hla a phuah tam hle a,hla phuah a awlsamin a thiam em2 a ni. A chanchinah,ka sawi chak lai ber, Dokhara,Diriallova inti nena hla hmanga an inbeih chungchang hi a ni.

Hla phuah thiam ve ve,in bulhnai tak,ralte hnamah pawh lelhchhun hnam ve ve anni. Diriallova hian vawikhat chu mizo nula pakhatin vai haw tur alo thlah hi a hmu a. A thik vang nge,mizo nula tan aduhlo tih hriat loh,a lung ni ta hauh lo mai a,hlain ahan phuah ta a-

"Chandmari phei lamlian a zau laiah,
A lungdi thlang kawr vai liam tur ngaiin,
Tap ruaiin banah a hmer vawng2"

a'n ti a.Mi'n an sa duh hle;alo thang nasa ta mai a. Nula chu lungawi loin Thakthing-a Paliana Court-ah a khinga,kam tam man cheng 10 leh salam a chawitir a. Mahse Bawrhsap hnenah athlen ve ta a,a chawi chu alo sut sak ve leh a ni.

Hla hmanga an inbeih tanna chu Awithangpa'n nuthlawi hmeltha Thangkungi a phuahna atangin a ni.-

"Ka vah tlai thli nge ni Thangngo zun,
Khawlai bungpui a rawn chhem Lalawithangpa,
Chawi lai ka nem puan a leng der e"

tih hla chu Diriallova'n alo hriat chuan tihian hlain ahan chhang a...

"Vah tlai thli rengin a chhem nem maw!,
Diriallova zai leh kawl rawna virthli,
An tang kawp Buang khawpui chhem turin" ahan ti a.

Awithangpa'n a hla phuah vanga lei a chawi thu kha chhamin tihian a han chhang ve leh a..
"Diriallova'n zai tinreng ka vawr a ti,
A vawr sual e,a sawi mam leh thiam silo,
Vawkpui leh cheng sawm a chawi tu tu." tiin.

Diriallova chuan,
"Ka vawr sual reng reng a awm love,
Thing khaw lal lai runah min chhal chhuihthangval,
Kan thang chung chuang leh dawn Diriallo"a'n ti a

Diriallova inti ngam khawpa nula thei inti chuan nula rimna ah Awithangpa chu thamlo takin-

"Lalawithangpa'n di chhaiah zaleng el maw?
Kei ka sakhming Diriallo leng zah mawia,
Ka thang sa he hu mai, ngai rawh u",ahan tih khum a.

 Awithangpa chuan,

"Di chhaiah zaleng ka el ngailo,
Sawmfang thang leh ngur zawn thiam Lalawithangpa,
A chang chuan di zawng ka chhai ve thin" tiin a'n chhang a.

 An in chhang na telh telh a.

Diriallova:
"Ka zai virthli leng va chang teh la,
Va kal ta la,Buang khaw zo ler lur tlangah,
Awithangpa run pui va deng chim rawh"

Awithangpa:
"Awithangpa run pui a deng ngam lo,
Zaia,let la Buang khawpui virthli leng nen,
Diriallo vala va khuainuai rawh"

Diriallova:
"Thim pawh zing se,
Awithangpa chu zawng mei bulah a chang awm e,
Diriallova erawh kulva thlehhniar ah,
Ro pui rel reng renga ni lenin"

Awithangpa:
"Kulva thlehhniarah i chang rua lo,
I sakhmelin kawr ngau hmelchhia a iang e,
Nu chhuan ting bel ang a dum zel zul.
Hringmi tih dawn leh i dum lua e,
Thingzar zawh la haudangi nunchan iangin,
Hualreu tuar tuarin i mawi mange" 

Heng bak pawh hi hla-a an inbeihna hmuh tur a awm;mahse duhtawk ila.

ZORAM HIAN CHHANTU ANGAI E

IMMANUEL VANLALREMSIAMA

Kan zotlang ram nuam hi chhawrhpial run I iang e”  tia Pu Rokungan alo au chhuah pui vawng vawng hi alo dik hle mai. Zoram dung leh vangah hian hank al kual vel ila, a hmun hma rual rem lo hliahkhuh turin a tlang a mawiin a bawmtu thinghnah mawi tinreng ten a bawm khat luk a, a mawina ti chiang turin kawr ruam tinah tui thianghlim tak hmuh tur a awm zei zui mai. A mawilo titu chu an dawn duai ngei ang. Kham chhawrdawh chhengchhe tak tak kar a lungpui leh kham chhawrdawh mawizia hre turin I mit chu a fing tawklo a ni maithei, mahse I rilru chuan a mawina I hre ngei ang.

Thing leh mau leh nungcha chitin reng ten tual an chaina kan Zoram nuam, tlangtin mualin chuana hrut velin a mawi zia kei lungmawl hial ka dawn kir fo thin. Kan pi leh pu ten an sahzau sa ah hian kei ngei pawh hlim takin ka cheng ve reng mai. Mahse, eng kan ti zota nge niang le, a tlang mawina ti mawi zualtu hi hetiang khawp a chhia leh ram alo nih tak le? Kan pi leh pute hian engtin ngai ve ang maw? Ka nundan leh an sah zausa hi rawn hmu ve se!.... Kan enkawl danah hian an lung a awi bik hauh lovang le.

Thing leh Mau kan ngah kan ti a, kan ram a la tha alawm kan ti a, mahse kan ram lum chak zia te, kan khaw awm inthlak nasat zia te hi ilo chik ve ngai em? Kum 2 or 3 liam ta a kan boruak leh tuna kan boruak inthlak nasat zia hi I ngaihtuah ve ngai em le? A hun taka ruahsur kan dawn loh tak vangte hian kan buai a, a hun lo kan tih thleng a ruahtui kan dawn avanga kan nun a khaihlak thelh thelh leh kan huan thlai chin leh lo lamin a tuar zia hi kan hr eve em? Heng zawng zawng hi tu vang nge niang? Eng vang nge nit a ang? A chhanna chu kan hre vek ang chu. Kan ram thing leh Maute hian vengtu neilo ang main suasam an tawk kan tilo thei loving. Ram hnuaiah chem. Hriam tak nen a chhuah chuan thingtuai tha deuhte, ka chem. A hriam leh hriam loh enchhin nan kan han fik hmawk a, a tul lovin kha thing than lehna tur khan kum engemaw zah angai tih hre miah lo chu kan ni hauh loving le. Kan Mau neihte pawh A no tan atangin kan ei huam huam a, ei loh hlauin kan phili sek a, tui ti taka kan lo ei thinte kha kum khatah vawi khat chauh a ni tih hre rengin duham takin a awm hunlai chuan kan chuh huam huam thin. Amaherawhchu, hengte hi kan ram ti chereutu leh kan nitin nun tichhe mek tu a ni tih kan dawn ngai em le?

Zoram hian chhantu angai a, hmangaih tak leh duat taka enkawltu angai a ni. Keini hian tilo ila kan fihlim a ni mai tih lam ai chuan a changtu Departmentte hi kan thlawp tlat a tha hle awm e. Kan theih ang tawk a humhalh a, enkawl a, thing leh mau phun belh te leh enkawl zui zel hi kan mawhphurh a ni. Zoram chhiat hma hian I thang harh ila, kan ram zimte hi I enkawl tha ang u.

KA MUALPHO PUI TAWH A, A TAWP KA THLENPUI NGEI TUR A NI

                                                                                                                        Mama Hmar

  Hna hmanhmawh a awm avangin office ka thlen ve leh ka hna chu ka thawk nghal mawlh mawlh a, chutiang khawpa ka in concentrate avang chuan ka phone ri pawh chu ka lo hre lo hial a. Hna hmanhmawh tihah hna tam a nih lem loh avangin ka zo ta thuai a, ka phone ka han en a, missed call lo awm chu ka call back nghal a.  Ka mi hriatsa a nih avangin uang thuang chunga han biak nghal mai ka han tum a, mahse, nidanga a aw ka hriat ang kha a ni ta tlat lo, thinrim leh lungngai aw ri a inpawlh nuk a ni ber mai, “Thianpa, ka rilru hi chu a na ve khawp mai, kei min duh lo a nih paw’n hetiang thil hi chu an tih ka lo ring lo hrim hrim” tia thinrim thaw hlawp hlawp chu ka thianpa aw ngei a ni. Ka thu hriat chuan min thawng hle mai a, office kawtah chuan min lo nghak reng hi a lo ni a. “Chuti khawpa thu liantham chu eng thil nge ni ta ang” tia ka inngaihtuah chhung chuan kan office kawt chu ka lo thleng ta der a. A motor, tawng ve lam tawh ngheng chuan a lo ding kun lap mai a, han en reng reng chuan a lungawilohna chuan a hneh hle a ni tih a hriat mai a. Thil awm dan chu kan sawi dun nghal bawrh bawrh a, kan inzilh leh thin bawk a. Tih lehzel dan turte kan sawi hnu chuan hma a lak dan tur chu a sawi ta a, mahse, chutianga anga hma a lak chu tha ka tih pui loh em avangin thulhtir ka tum tlat a, ka thianpa lah rilru sak ve bawk, a duh dan chu puitlin a tum ruh ve hle bawk a, “Hetiang hian ti mahse ka nei tur hi a ni ringawt, ka mualpho pui tawh a, a tawp ka thlen pui ngei tur a ni” tih thu chu a sawi hnuhnun ber a ni, a motor chu ti nung vut vutin a tlanliam ta a. “Thianpa, a pawi tehzawng a nih hi, bul i tan dan dik se chuan…” tiin lainat tak chungin ka thlir zui vawng vawng a.

  Nulaten ‘a hmel a tha’ an tih chuan an daw duai ang, ‘a hmel tha lo mah se a fresh tal a lawm’ an ti a nih pawhin dawt an la sawi cheu a niang. Mahse, ‘a palian thova’ an tih erawh chuan an sawi dik thung ang. Ni e, hmel leh vunah chhuan tur nei lo mahse, hmeichhe tam tak duhthu samin palian tak erawh a ni hlauhva. Chutiang khawpa hmel leh tisa lama chhuan em em tur nei hran lo mahse mak tak a ni mak tak tak. Sapin ‘charms’ an tih, Mizovin ‘chuai’ kan tih ang hi a nei nge ni, chhass lah chu a nei thei phian lawi a, hmeichhe bula awm dan a hre tehzek a niang chu! A thiamna phu tawkin sawrkar office pakhatah hna a thawk ve a, nu boral san tawh ni mahse, a pa enkawlna hnuaiah chuan tudang an ngai bik lo. An chhungkaw dinhmun sang lua lo mahse, a rilru erawh a dah hniam duh bik thak lova, a tum tihlawhtling tur chuan a rilru a tikhauh thin hle a ni. Chutiang mi a nih avang chuan chhass pawh a nei chhe ngai lem lova. Tuna a chhass pawh hi ‘he nu hi chu awwwww…’ han tih vawng vawng theih tur chi hi a ni nghe nghe. A ti a nungin a hmel lah a tha, mi tupawh hi nelawm takin a be thei zel maite chuan mite ngainat a hlawhtir reng a ni, a neitu tan chuan a ngaihawm duh khawp ang le . A ni lah taka, tul thilah thiante chhass chu kan hmuh ve fo a ngaih bawk si avangin a lan dan, hmelhmang leh a miziate chu kan hai bik tlat lo reng a.

  A tawi zawngin, ka thiana chu a chhass nen chuan an in duhin an inhmangaih a, an in lawm a, an in ngai a, an pahniha inkarah chuan hmangaihna tuipui hi a fawnin a fawn hlup hlup a ni ber mai. Hetia hlim taka an awm mek lai hian chhungkua atanga induhlohna chu a inmung chho tan ve mek bawk a, chhuanlam tling tak tak pawh a ni mahna. Chung chhungkaw pahnih inkarah chuan chu hmangaihna chu a puitling thei meuh ang em? Ka thiante chuan tuma pawh then theih loh tur ni awma mawi chu an chelh reng thei ang em?

A hmeichhia hi phaia college zir lai a ni a; zirlai mai a nih avangin pasal neih chu sawi loh ngaihzawng chungchangah pawh a nu leh pate chu an la ‘strict’ thak thak hle. Ni e, an fanu naupang ber a ni a, a lo zir puitlin hnu pawha hna tha eng eng emaw la thawk ve tura an beisei a ni. Pasal a neih pawhin a mah a zahpuiawm loh avang pawhin mipa zahpuiawm loh tak la nei thei ve ngei tura an ngaih a ni. Chung beiseina sang tak an beisei lai chuan an fanu duati chuan bialpa satliah mai ni lo, ‘hmangaih bur’ a lo nei reng a ni tih erawh an hre hauh si lo. Mahse, chhungkaw khat na na na, hriat reng loh thu awm suh, an fanu, beiseina sang tak nena an lo thlir chuan bialpa a nei a ni tih an hriat chuan le, meiling an hmuam hi a ni ringawt. Zilh mai chu sawi loh, hauh a tawk ta nghal a, chu mai chu duhtawk lovin kutthlak hial a tawk ta. Engvang maw? Chu a hmangaiha dinhmunah chuan a hmeichhe chhungte chuan beisei tur an hmu lo a ni mahna.

  Mite chu tlangnel takin an bialnute inah an leng thin, chaw hialte pawh an ei thin, chaw ei chu sawi loh len tak ngial pawh chak hle mahse ka thiana tan chuan a har ngang a ni e. A chhass rawn haw ve chang pawhin hmun remchang dang an insiam thin ta ringawt mai a ni. Ni e, an pahnih inkarah chuan neuh neuh chu a tam alawm, sawichhiat leh an khum an tawk dun deuh reng bawk a. Chuti khawpa a fapa duhlotute chu a ngai thei ta bik thak lo mai, ka thiana pa chu a sa ve ta phat a, an chhungkaw zahawm nan a tuang a tihchhah a ngai ve tlat. Duhlotu leh deuhsawhtu laka tlawm reng mai chu patlinga pumpa tan chuan a tlawmthlak reng lah taka.

  ‘Love is blind’ kan tih fo hian awmze hrang hrang a nei thei awm e. A bialnu/bialpa tlinlohna haider a, an inhmangaihna chauh thlir chunga an awm dun khan ‘hmangaihna mitdel’ tiin an sawi thin. Tin, an inhmangaihna a lo pung telh telh a, Kohhranin a phuar dan tur leh a nghawng dan turte thlir nachang hre tawh lo khawpa hmangaihnain a bualat avanga a taka an hmangaihna an tihlan khan hmangaihna mitdel ti pawn a sawi ve theih tho awm e. Ni e, nula leh tlangval inngaizawng lem lo, awm dun satliah ngawt pawh a boruakin a zir chuan ‘tih mai’ a nih fo thin hi. Chung ngaihtuah chuan hmangaihte inkarah phei chuan a awm hliah hliah zawk lo maw? A awm kan tih avang chuan a tha tihna erawh a ni hauh si lo, tha lo mahse, dinhmunin a zir miau loh avangin, nge a zir vang kan ti zawk dawn? hun remchang an hmuh khat tehreng nen, remchang an hmuh chhun erawh an hmang am deuh a ni ang e,  an insumna chu a insum reng thei ta bik lova, Kohhran huang an lo daidar ta hial a.

  An thil tih rah chu a lo lang ta thuai a, chu chuan an pahnih inkar chu a siamthat theih mai an ring a, beiseina pawh an nei sang hle. “Thianpa, ka rilru hi chu a na ve khawp mai. Kei min duh lo a nih paw’n hetiang thil hi chu an tih ka lo ring lo hrim hrim” tih thu ka phone atanga ka hriat chuan chu an beiseina chu beisei chi a ni ta lo tih ka hrethiam ve ta nghal mai a. Ni e, kha kan office kawta kan sawi dun lai khan, ‘an rilru pawh a nem ve thei tawh ang’ tia a lo innghah vena chu a kehchhiat zawh tak vek thu a sawi mawlh mawlh a. Mahse, “Hetiang hian ti mahse ka nei tur hi a ni ringawt, ka mualpho pui tawh a, a tawp ka thlen pui ngei tur a ni” tiin mi rilru sak, a hmangaih neih ngei tum tlatmi chuan kawng dang a dap leh ta kha a ni a.

  An hmangaihna thil tihin rah a chhuah tawh chuan boruak chu tha tura ngaih a ni, mahse, that a hnekin ‘a zual zapui vaihlenhlo’ an tih angin, chu an thil tih chuan thinrimna, nunrawnna leh pawisawina a rawn hring chhuak ta zawk a. An fanu in nau a pai tih an hriat chuan lawm namenin an lawm ta lova, tihtlaktir an tum ta, an hlawhtling ta reng bawk a. Phaiah sum tam tak sengin zirna in tha leh changkangah an dah kha a ni a, lehkha thiam thei tak a la ni zui nen, a hma hun chu a eng nangiang e. Mahse, an la dawn phak ngai reng reng loh, a chhe ber chu an fanu chungah chuan a thleng ta thut si a.

 Krismas tuk (26th December) a ni a, kan Kohhranah hian thalai hi fatu tura ruat an ni thin a, hemi ni pawh hian ka fatu ve avangin mahni tawkah ka buai ve hle a, ka thianpa erawh hi chu rokhawlhna a neih avangin a fatu ve ta lova, ruai theh hun thleng pawh chuan kan in hmu ta miah lova, a tukah pawh chuan kan la inhmu ta chuang lo. Thu thang ka hre ta tlat mai, a tih atana ka duh pui loh tak thil chu ka thianpa chuan a ti ta. Engvanga kha mi nia bo hlen ta nge a nih tih chu ka hrethiam ta chiah a, nupui a lo ru chu niin. Rilru sak, a tum hlawhtlin ngei ngeitir duh mi chuan a ruahmanna dang chu a tihlawhtling leh ta chu a ni phawt a, a dinchan pui ngut ang emaw chu? 

 Thawhleh zan a ni a, kan kawngkhar chu tu emaw hian a rawn kik ri karh karh a, lo lut tura ka tih hnu chuan a rawn lut ta a. Ka lo en reng a, a hmel a hlim, a nun a hlim, a thla a muang tih chu ka zawh kher a ngai lo, a awm dan chuan a puang chhuak vek mai. Chutah “Thla thar tir lamah…” an ti nghal tawng mai a. Chhei le, a hlawhtling ta, a va ropui em! Ka hnukte pawh a tiulh dawn dawn ka ti. A hmangaihna chu a sualchhuak ta, a lawm chiah kan hmabak ta.

  Dan khatna tlin ta lo mahse, a tan chuan inneihna ropui ber a ni a, mi ropui leh challang, thil tha tak tak mite hriatah ti lem lo mahse hmangaihna a hnehna chu a ropui em em thung si. Sum leh pai uma hmangaihna tellova inneiten ropui eltianga an lawm thinte chu an awt hek lo, mi zawng zawngin lawmpui lo pawh nise an ni pahnih chu an lawm tawh tho tho. A nupuia chhungte ngei ina an han fakte kha a va ropui em, “An inhmangaihna kawng hi a bumboh ve hle a, hetianga nupa an lo ni thei ta mai pawh hi ani (ka thianpa) sualchhuah liau liau hi a ni, a fakawm hle” tih chu kalkhawm mipuiten an hre vek asin. A sualchhuah danah thil felhlel tak tak awm bawk mahse, hmangaihna erawh a sualchhuak thung si.

TUIPUI RAL RAM NULA NEN

                                                                                                                Rinmawia Hnamte

Nipui khawlum huam huam kar ah ka chuanna rel  tlu tlu tluk tluk tlu tlu tluk tluk  ti rawh pawh chu horn ri ruai ruai ri chuan a ti zawi telh telh a, station lian lemlo tak ah chuan ‘chawlh ka mamawh e’ ti ni awm tak in a ding hmuk a. Keini pawh chuan chhuk zai chu ka rel ve ta a.Station bul mai ah chuan bus var chuan min lo nghak reng tawh mai a, kan han in thiar luh fel chuan kawngpui zau tak mai ah chuan kan kalna tur pan chuan kan tlan tan leh ta par par a.

            Kumtina kan lo tih thin dan in kan college a North East zirlai te chuan kan senior kal chhuak tur te pual in farewell program kan nei leh dawn a, chumi kan neihna tur lam Varkala Beach pan chuan kan kal mek ani. He beach hi lian tak lo nimahse, hnamdang ten south India lam ah chuan an tlawh ber ani nghe nghe a. Hemi tum hian kan thian dang te chu incharge an ni a, keini erawh chuan a sum thawh lam chiah kan tum thung a. Mizo keimah chiah ka awm a, mi dang ho hi Naga leh Arunachal deuh vek anni a, kan zavai hian mi sawmnga bawr vel chu kan ni ngei ang le. Kan kalna tur hmun kan thlen chuan Hotel thlenna tur lam chu kan pan ding ta nghal a. Vanduaithlak tak nge lawmawm zawk kei leh ka thianpa chu kan leng ve ta tlat lo mai a, sum atam bawk a hotel hran ah thleng tur chuan min ti a, kan thlenna tur a bul lawk ah chuan kan in nghat ve ta nghal a. Tlai lam anih tawh avang in kan in dah fel hnu chuan tui cheng tur chuan kan chhuak ve nghal a..chaw te kan ei kham chuan kan thian te awmna hotel chungzawl ah chuan kan programme urhsun leh ngaihpawihmawh ber hun chu kan hmang a. Hemi hun ah hian infuihna te, lawmthu sawi nate, thilpek na ten hun kan hmang a. Chutia hun kan hman zawh chuan party te nau neih tur ani a. Kei lah pek chu lam ngaina ta lo fam chu ka thianpa be rawn in kan room lam ah ka chhoh tur thu ka hrilh a.

            Chutia kan room lam pan a ka kal chu mikhual dang chi hrang hrang avar adum anlo tam ve phian mai alo ni a. kan in bual fai mut kan tum chu muhil thei ta reng reng lo, inchung lama kan chho chu thutna nuam tak mai lo awm a. Thiante hun hmang pawh chu alo hmuh thei reng mai a. Ka room ah let thla leh in ka mp4 player leh ka thian tha ber mai ka guitar pawm  chuan inchung lam ah chuan ka thu ta a. Mahni tawk ah lung hi aleng ve thei khawp mai. Earphone a hla ngaithla pah a guitar perh in ka zai ve a,kan chawlh lai chuan ka hnung lam ah kut beng ri ka hria a. Kan hawi let meuh chuan Tuipui ral ram nula chu alo awm reng tawh chu niin kan hmu thut chu ka hamhaih khawp mai. A sam chu a buang nalh hle a. Kawr bah pan tak mai ha in jeans pawnfen chhing tawk tak feng in chapal simple deuh mai hi a bun a, kei lah pek chuan biakna chang  hre ta hek lo. Amah zawk chuan I zai thiam hle mai a te min han ti a, lawm tur nge min bawl pawh ka hre tawh bik lo. Ka bula thutna awl chu kan pawt hnai a ka bula thu tur chuan kan sawm ve rawih a, ani pawh chuan ka sawmna te pawmin alo thu  ve mai a. Tichuan sap tawng bah deuh nek nuk chuan a chanchin te chu kan zawt hmasa nel nual a, Ilonka niin Holland lam atanga a u mipa te inneih  thar hlim Honeymoon hmang rual in alo chho ve chu ani a, India ram hmun hrang hranga an kal tawh hnu in, kan in tawnna hmun chu an kal tawpna tur ni tawh in a hnu lawk ah chuan an ram ah haw tawh tur anni a. Ka chanchin kan sawi ve a, India  mi ka ni tih ka hrilh chu mak a ti ve tho mai, khawchhak lam pang mi ni  tur ah min lo ngai ngei ni tur ani, chutia Zoram lam chanchinte kan sawi lai mek chuan Beer in ve leh ve loh te min han zawt a, ka in theih thu ka hrilh chuan min hrethiam lawk tiin a kal ta daih a. A hnu lawk ah rawn let leh in Basket te rawn khaiin India ram chanchin ziahna bu chu a rawn zakzeh chho tat mai a. Chu Tourist Guide bu chu an en ngun tawh hle tih hriat tak hian a kawm vel te chu a hniar sung mai a. Mahse Mizoram awmna hmun kan keu thlen chuan alo la thar bal thung a, chutah ka ngaihtuahna a lo lang thut ah chuan ramdang mi te tan hian kan ram hian larna chhan tur hi a nei lo em ani tih kha a ni a. Mizoram awmna te an ziah bak ah thiam ang tawk chuan kan silh a, lo kal lo tur ani bawk nen kan sawi nuam khawp mai a, lokal te pawh a chak hmel khawp mai. Tichuan a Basket hawn atang chuan Beer ka la hmuh ngai reng reng loh han en mai Skol beer ai chuan atui ang tih a kawm atang pawh a hriat theih tur hi rawn hum chhuak. Hnial tum hek suh i, a tam bawk a inlam kan tan ta a. Kan ti ti chho zel a, kan in pawh zel bawk a. Kei lah chuan an ram inkhel thiam ka hriat ang ang hming te kan sawi chho a, Lu a lo hai chho tan nen kan in hnaih sawt hle mai, ho te te sawi pawn anui ta nghek nghek a, a chang leh min lo chum ti tih a, ka kai tan deuh hlek tawha, ka hmu nalh tulh tulh leh nghal a, mumang ram te pawh a ang hial in ka hria. Kan ti ti rei thawkhat aniang, kan thiante pawh chu an lo bang tawh a,tichuan chhuk thlak zai kan rel ta a, a kal hlei theilo chu kuah angai hial a.A room awmna lam ah chuan ka hruai phei a, A u te room nen chuan alo in thenawm chiaha, kawngka te kan han lut a. A basket khai te chu kan dah that sak hnu chuan, atuk a inhmuh leh tur a tiin chhuahsan mai kan tum a, chutah ka ban ah min chelh chuan chanlohkhana malsawmna kan ti dawn nge amah zawk chuan mi rawn fawp ta mai a, mak ka ti a, in rin ngaihna pawh ka hre lo, mahse kan in ngaituah harh a, kei pawh chuan duhthaw tak chuan ka lo chhanglet ve a, a room chu ka chhuahsan thei ta hram a.

            Ka tlenpui pa chuan min sawih harh a, lu hi ana rum rum a, tuiin ahal deuh huam huam bawk a, kan in phihfai zawh chuan ka thianpa chuan Breakfast tur min lak kep tawh thu leh nizan a ka awmna chu min zawt chhunzawm nghal zat a, ka thianpa Arunachal pa nen hian roommate kan nih avang in thu zep tit tet hi kan nei ngai lem lo a. Kei pawh chuan ka hun hman dan kan hrilh chuan keimah aiin a phur thar tih mai tur in hmuh ve aduh thu a sawi ta cheng a. Breakfast te kan ei zawh chuan thian te beach awmna lam pan chuan kan chhuak phei ve ta nghal a. Tiaupho ah chuan an lo awm teuh tawh a, a tar azur in an lo mu thluah hlawm a, a then te phei chu movie vela kan hmuh ang deuh in an lo mu kengkung bawk a, chutia kan kal lai mek chuan min ko thawm ka hria kan hawi chu, kan sir atang chuan ka thian-i chu a tui chen thuam a pawimawh chin khuh zo pha tawk hian kan lam panin alo kal mek hi alo ni a, ka thian chu kan kheuh zeuh a ni pawh chuan a hrethiam ve nghal mai a, kan bul alo thlen chuan kei in ti zei ta pek chuan nizan aiin ka hmu nalhin I hmeltha zawk daih mai kan lo tih khalha, ani pawh chuan sawi tur a hamhaih phah ve hle aniang, a ang zuaia thank you tih chiah a sawi a, anui ringawt a. A u te awmna lam kan kal pah chuan nizan kha I thin arim ang tih ka hlau lutuka ka ngaituah let leh in a ti a, kei lah pek chuan thinrim lo e, ka chak leh tawh zawk lutuk alawm ka lo tih san mai a, ka thianpa pawh chu a lo nui ve ringawt a. Tichuan inhmel hriat tawnna te kan neih hnu in in hmuh leh tiam in kan in kalsan  a. Kan thiante awmna lam chu kan va pawh phei ta a. Lunch te kan han ei zawh chuan zan lam a kan hun hman hnunhnung ber tur hmang turin tih tur te an  sem kual a. ka thianpa lah pek chuan a hrilh theih ang zawng zawng chu a hrilh tih mai tur ani a, min chhaih tan ta hlawma. Ka tih tur a an ruat pawh chu ti lo in I thiannu chu va kawm la ,kan lo awl ang che anga mahse zan hun hman na lam ah chuan ilo hruai ngei ngei angai ang an ti thung a. Aw pawh tih loh theih loh in min siam a kei pawh chuan ka kalsan ta hlawm a.Chumi tlai chuan Tuifinrait kam ah chuan kan pahnih chuan kan leng dun ta a. state changkang ve tak in a ramdang khualzinte hipna tur hmun atana an tih a ni bawk a  ahmun te pawh chu a nuam in  mahni ram a awm ve atan a it awm hle ani.

           
 Zan kan hun hman hun alo thlen chuan ka thiante hnena ka lo intiam tawh avang in, ka thian-i pawh chu kan hotel atang chuan ka hruaichhuak ve ta ngei a, Programme te kan hmang chho tan a hun ruatsa kan hman zawh chuan Request programe an siam a, ahmasa ber atan tuber nge mawni chuan ni, ka thiannu nen chuan zai tur chuan min ti ta tlat mai, chutah ani pawh chu a zak ve ngei aniang a hawi chhuak tha ngam meuh lo. Guitar chu kan hum ven vawn a, hlasak tur a vang khawp mai. Ka thianpa chuan As long as you Love me tih kha rawn thlang leh pek tlat a, thian dang te ho lah an phur tawh nen, ti chuan kan pahnih chuan kan sa ta a, ani pawh chu rin ai tak chuan alo zai thiam khawp mai a,

I dont care who you are

Where youre from

What you did

As long as you love me

Who you are

Where youre from

Dont care what you did

As long as you love me

Every little thing that you have said and done

Feels like its deep within me

Doesnt really matter if youre on the run

It seems like were meant to be            

            tih lai vel phei kha chu,hmangaihna ram ah cheng lo mah ila sak chu nuam ve khawp mai. Programme chu a hit chho zel a, thiante thenkhat pawh chu an in chhaih tawh hlawm a, ka thiannu nen chuan in bekbawr in Hotel lam pan chuan kan chho dun ta a. A tuk kha kan haw hun a nih leh tawh mai si, keini lah kan in nel chho mek ni bawk si, am thiam taka hun hman chu ka tum ran a, dan ngaiin intur lam te kan in dun leh a, zirna lam te eng eng emaw kan sawi hnu chuan room lam ah kan in sawn thla a. A khum ah chuan insi rial in kan thu duna. A chang in kan in fawp leh vawng vawng zel a. Ka room a chhuksan chu ka tum zinga, tawngkam tha in min chelh ziah a, kei chuan ka tum lui duh lo bawk a. Zan a rei tak em avang chuan chhuk tum tak tak in kan in siam tana, mahse amah zawk chuan riak ve maila ,naktuk in haw hma in ka kaitho ang che a ti ta mauh mai. Awi karei tih mai rum rum a chak awm khawp mai, han hnial dawn khan pa lo ka ni ang tih kha ka hlau ve tho bawk si, ka hreh deuh rual rual in chakawm bawk si. A tawp ah chuan inthiamlo tak leh chak tak chung chuan tuipui ral ram nula tawih kiang ah chuan ka mu ve ta a.

         

   A tuk ah kan haw kawng ah lah chuan thiante chuan min fiam chhen mai a, mahse kan mu dun tih erawh ka thianpa lo chuan an hre chuang lo. A hnu kar tawp dawn ah chuan a hnen atang in mail ka dawnga, Karleh an haw hun anih tawh dawn avangin weekend hmanga lo phei tur in leh a sum sen ngai zawng zawng pawh aman atum tur thu min lo thawn a. A sawmna ang chuan a hun ruat ah chuan Rel station ah chuan min lo hmuak a, Taxi in kan hotel hman thiam lam chu kan pan ta a. A seat hnung ah chuan kan thu dun a, driver hmuh leh hmuh loh pawh kan dawn lo, kan nui, kan hlim a, kan in fawp bawk a. Hotel thlen chuan a mawihnai ah Room te chu ka han book ve na a, A tan tirh room service in min hruai luh bak kha ka lut leh ta lo. A roomah chuan ka in nghat tawp a. A u te pawh chuan tha tak in min be ve mai bawk a. Ni hnih leh zan thum chu mipa te duhthusam chuan hun kan hmang dun a, Khawi hmun hmun emaw ah chhun ah kan kal a, zan ah kan room hman thiam ah kan kir leh a, ei leh in lam lah duhthusam a tui in a mân a buai ngai lo in kan lam a, Damlai pialral kan chen hi ani ringawt mai. Class kal lai ka nih avang in ka haw san leh ta a.

          

  Thlawhna a haw tur an nih avang in kan awmna chu rel in an chhuahsan angai a, an haw ni alo thlen chuan kei pawh chuan ka hmuh hnuhnun ber tur a ngaiin kan khaw rel station ah chuan ka lo nghak ve a. Vai ho an phu suau suau a chu ti lai kar ah chuan kei chu ngawireng in ka thu a, hun kal tawh a kan hun hman te kan ngaituah kir neuh neuh a. Ka awmdan leh ka hun hman dan chu kei ngei pawn ka in thiam thei lo khawp a, a hun laiin nuam chu ti viau mah ila min kap tu hi a awm tlat mai a. Chutia ka in ngaituah muk lai chuan rel pawh chu alo thleng tan a, a rawn kiu ri ruai ruai tawh a, ka awmhmun te in siam rem in a rawn chuanna compartment lam chu ka pan a, ka thian I pawh chu a rawn in thuam nalh leh ngei mai,kawngka ah chuan lo dinga alo hawi kual nasa mai a. A bul ka va thlen chuan kan han in chibai a ,a seat awm na lam ah chuan kan lut phei a, A u te pawh chu an lo thu ve bawk a, AC a chuang annih avang chuan mi anlo la tlem khawp a. A piah deuh tuma la awm lohna lai ah chuan ah chuan kan in sawn phei a. Duhthaw tak in inhmu  tawh lo tur kan ni tih in hre reng chung chuan chu hun tawi te chu kan hmang a, tawngna hun a awmloa duhthaw leh thlahlel taka in kuah vawng vawng mai loh kha chu .Rel tlan tur chu ari leh ta ruai ruai a, tichuan basket te present min pe a ka chhuksan a, rel chu atawlh chak tulh tulh a, ani pawh alang te tulh tulh a, ti chuan an lan tawp thleng chuan ka thlir a, ani pawh chuan a ban a rawn vai ve lauh lauh bawk a. Vaiho ka bula awm ve ho chuan ka hau hian min lo en ve a, ka awmna lam chu Auto rickshaw chuan ka haw phei leh ta a. Room kan lut a ka thian pa chuan lo nui  vur vur chung chuan mei nei tak chuan min lo fiam nghal pang a. A thil min present te chu kan hawng a, amah nena kan beer in dun thin ang ngei mai chu a awm a, kan thlalak dun te chu alo printout a lo dah teuh bawk a. Han enmai chuan a khawhar thlak angreng hle mai, ka hmangaih ti dawn ila ani thei bawk si lo, thenkhat chuan ‘Love at first sight’ te pawh ani an ti hial mahna mahse kei chuan ka pawm thei chuang lo, mahse zep lo chuan ka ngaina in ka rilru chhungril chu a luah ve khawp mai.

        

    Ni aliama, hun aliam zel a, thla alo ni der mai. Internet lam atang ten kan la in be chhunzawm ve zeuh zeuh thin a, kum chanve dawn hnu chuan a reh vang vanga, alak atangin engmah chanchin hriatna ka nei lo a, kei lah in ka bepawp hlei thei bawk si lo, tichuan,hun enge maw chen hnu chuan a hnen atang in email ka dawnga ngaizawng   tawn thar thu leh tun ah phei chuan an chen dun thu thleng in a rawn sawi ta bawk a, a chin min rawn hrilh tur leh be tur a hun fian rial a neih loh tu te rawn sawiin, ama hman hun tur remchang sawiin hun a rawn tiama, chumi hun ah chuan kan in kawm dawn nia ati a. A hun alo thleng a,kei pawh chu phur fahran lo chuan laptop hma ah chuan ka thu ran a, a rawn online  ta ngei a, a chanchin eng eng emaw a rawn sawi a,min ngaih zia thu te, a rilru leh ngaituahna ka luah zia thu te min rawn hrilh ve nasa, hnamdang mize dang ramdang kan nih na chuan mi athliar hranglo thei si lo, chu kan pahnih inkar a eng a mah hma a harsatna awm chu a haibik loa, chuvang chuan ani pawn mi dang chu a nei ta a. Dem theih ani lo a, huat theih pawh ani lo ,in biak tawh lo te kan han rawt a, ti chuan kan hun hnuhnung ber tur atan kan in mangtha ta a. Kum aral hnu chuan rinloh tak in alak atang in mail ka dawng a, tah chuan a kawplai nen chuan an inneih thu alo ni a, thlalak te pawh arawn thawn tel a mahse en pawh ka en lo, lawmpuina ka thawn a chumi rual chuan keipawh chuan ka delete ve ta nghal a.

          

  Khang kan hun hman te kha kum tih tham aral leh ta, rilru ah chuan thi lo mahse inchhir chang ka ngah khawp mai, mi ke pen ruala pen a, khawvel indona kar a tel ve thei tura inbuatsaih tur in chhungten hmun hran ah min awmtir a, ti chung chuan kei lah chuan Pathian huat zawng chu sawi loh, chhungte an hriat atan pawh a zahpui awm khawp in ka lo awm chu ani si a. Bai dai baw harh an tih ang deuh in anih tur anih zawh tawh hnu ah ka inchhir leh a, mahse khua ala tlai lo e, hmalam huna tan chuan Mizo ka ni a ka Mizo pui ngei ka kawp tawh anga, chutih rual in Pathian huat zawng leh mawilo zawng in ka awmpui tawh lo ang tiin ka in siam fel ta a..

           

CALL BOY KALO NI RENG MAI.

                                                                                                              Immanuel-a

 Tunlai thiamna te hian mihring nun alo thunun nasa hle mai. A chhanchu, chhungkaw pakhatah hian mobile phone nei vek ang in chhut ila, chhungkaw member tin in nei hi 100 ah 75% vel ni ta se, computer hi chhungtin ah deuh thaw a awm tawh bawk a. 100 ah 90% ang velin chhut ta bawk ila. Kan inchhung chu electronics in a khat țep a ni. Computer graphic sang tak tak te nen game kan khel a, internet kan pawt deih fur bawk anga. Online game, site hrang hrang a luh kual leh online shopping nan kan hmang deuh ber awm e. Mahni mobile phone ațang pawhin a tih theih vek tawh bawk a. Engkim mai hi tunlaiah chuan a awlsamin thil tih zung zung duh mi kan nihna nen hian a inhmeh hle in ka hria.

 Zirna bei tura hmun dang ațanga Aizawl khawpui a awm ve țantirh kha chuan Airtel company leh BSNL chiah ala awm a, mobile nei phei chu Aizawl khawppuiah pawh an la tlem khawp mai. Kal thui vak tawhlo ila, kan ram țhan chhoh dan chu kan hmu thiam vek awm e. Zirna sangzawk bei a, thiamna sang zawk bei turin chhungte chuan min duh a, chu mi tih puitlin chu ka tih makmawh a ni tlat si. Ka theihna leh ka thiamna te Lalpa i tan chauh ka hmang anga, i ram zauh nan ka thiamna leh finna te ka hmang ang tih chu ka thupui a ni ve khawp mai. Kan khua ka chhuahsan dawn chuan min hmangaihtu, engkim min ngaihtuahtu, a fnina pawh ka chelh rualloh ka nu chuan ti hian thu min chah a, "khawi hmunah pawh awmla, khawi khuaah pawh awm mahla, thil pahnih i theihnghilh ngai loh tur chu heihi a ni; Kohhran i thlahthlam tur a nilo, Presbyterian kohhran ah PATHIAN RAWNGBAWLTU ka nihna hi zui ve kher a ngai ka ti pawh a nilo, mahse Min Zahsak angai a, i nu min hmangaihna i hriatreng tur a ni. I awmna hmunah Kohhran i bel tur a ni, i belh phawt chuan nuam iti anga, i ta a ni nghal mai, kan kohhran kher a awmlo anih pawhin kohhran lian berah i lawi dawn nia, mahse kan kohhran hi thlahthlam loh tur, kha kohhranah khan in hnimphum emaw inpek kher angailo, nang chu Presbyterian Pachal leh ruhkawl, a thling ngat ni reng turin ka chah duh che a ni. A dawtleh ah chuan YMA hi i thlahthlam tur a nilo, mi tamtak chuan Kohhrana inhman a, YMA a inhman bawk hi an duhlo, mahse, hmanlaiah chuan a hunah kan YMA a, a hunah kan KTP leh mai țhin. Nangpawn YMA hi i chhiat țhatah an tuamhlawm dawn che a, chumaibakah, YMA hi i rawngbawlna tur pakhat a ni. Engtikah mah lo thlahthlam lo la, a chhungah i tel phawt chuan nuam iti reng anga, i awmna Veng/khua chu nuam iti zel ang" tia min hrilh kauh kauh te hriatchhuah hi chuan tunah hian enge ka dinhmun le?

 Hun alo kal zel a, ka theih ang tawkin lehkha chu kan zir ve a. Nun hi nuam ti chi, thaw veng em em ni silo, harh em em ni silo, a thawveng mawi tawk, țhianten ti ang u aw an tih chu ti ve thei mai zel, picnic pawn nuam ti ber pawl, khawi ilo chhuah vah pawh a nuam ti ber ber, an nuih ham ham tawhna ah chuan ka hming hnaisailo hi a ri tel ve fo mai. chutiang a nih mek lai chuan Zirlai Pawl a inhman ve tehi a țha lawmni te kan ti ve a, ka zuang lut ve. Mahse, ka rin ang alo nilo hle mai. Politic khelh zirna alo ni reng mai. Ka khel ve thiamlo hle, mahse țhiante zarah College khat SU chu kalo ni ve reng mai. Ka dinhmun ka thlir let a, hetiang lai mai han nithei chu kan chhuang ru hle a, chutih rualin insitna a na duh hle. College kal turin thawmhnaw țha mumal ka neilo, chutihlai tak chuan college T-shirt kan nei hlauh avan tihchi tak em! Nitin ha mah ila, a balh loh chuan college ah a mawi ber tho. SU te ka nih ve avang chuan SU T-SHIRT nen ka inhakchhawk zak zak țhin. Țhiante zarah neinung fa chet a chet angai ber mai chu a hahthlak țhin hle. Mahni nihna lanchhuahpui ka ngamlo kha ka inchhir țhin hle. Mahse alo nilo, canteenah țhianten min treat rawh an tih pawh khan neilo ka ni bik ziah, ka neilo miau a, kum tawp lamah phei chuan tuman min treat rawh an ti ngai tawhlova, bus fare tur neih loh changa haw rualpui tur ka nei lehzel te kha ka tan chuan Lei Vanram alo ni ngei mai.

 Thawhchhuah neih ve thuai thuai chu ka chak a, ka nu min fuihna kha hrerengin ka hunte ka hmang țhin, ka theih ang tawk tawk in. Mahse chutianga nun hman reng a, sum mamawhna a san zel avang chuan ka nu thawhchhuahsa rin ringawt chu theih loh chin te alo thleng dawn a ni, chutih hunah chuan engtin nge ka tih anga, ei engtin nge ka zawn ang tih chu zanah minti mutheilo tu leh khawvar min thlenpuitu ngaihtuahna alo ni reng mai. Han ngaihtuah a fel maithei nise chuan ka ngaihtuah chhuak ngeiin ka ring. Mahse, a theih si loh. Mite tihdan te ka zir a, ka theih loh tur thil hlirin a khat ni hian ka hre leh lawisi. Mihring nun hi chu alo mak mange. Chhurburan Nahaia chu nise alo mai tur tia chengkek a khawih rengte kha minti hrechhuak rum rum mai. Mihring fapa hi alo va dawihzep theih vele! Mahse, duhthlan tur awm heklo le. Ka hma ah enge lothleng dawn a engthil țha nge lo thleng dawn tih hre lemlo chuan ka tum lam chu ka her danglam ta. Zirna dang ka zawhsan ta daih mai le! Min hrechiang tuten mak an ti hle awm e. Keimah pawh hian mak ka inti hle nghe nghe.

 Chu zirna chu alo dangdaiin a sum hrawm lah chu a na hrep lehnghal a, ka beidawng dawn rum rum țhin. Mahse, miten an zir theih chu ka zir ve thei ang tih ngaihtuahna nen ka țang ve sauh sauh a, dinhmun laihawl tak ațangin a passed ve mai a. Thil pangangai alo la ni zel mai. Ka nunah hian inchhut reng reng hian hun ka hmang mai dawn a nih hi hna awm tur bera ka ngaih lah chu a ho ve fu roh bawk si a ler han thlen meuh chua. Mahse hetiang zawng hian kalo thlir ngailo. A ler ațanga bul țan leh tur kan ni tih hi. Zirna sang ber an tihte zingah chuan ka tel ve a, mahse a sang ber ațang chuan hna thawh mai tur a lo awm talo. Khawvel hi beidawnna khata hmutute hmuh ang chu ka hmu chho ve feih feih ta mai. Nun beidawnga intihlum ta mai te pawh hi ka dem lem talo. An dinhmunah ding ve nia ka inhriat vang a ni.

 Ka mawngah ek a chhuah theih nan tih takmeuh a ka beih alo ngai a, ka zirlai kha chu kawng min kawhhmuhtu leh a hmanrua ah pawh perek ang vel chauh alo ni. Hna zawng reng reng a rilru sen chu alo hahthlak zawk. Chhungte pawisa dil a inthlahrunawm tawh si. Inthlahrung reng rengin hun kan hmang leh lawisi. College kal lai vel a rilru thawveng em em a kan tal țhinlaite kha ka ngai rum rum țhin. Hnathawhtur chuan minlo hmuak ve ngei ta mai, kan ti ve dawn a, ka hna tur ber kha michhungkaw inkara tlakzeh ngaichi alo ni leh si... aw hringnun rapthlak zia hi! Ka beidawng chhuahsan ta tawp. Ka tan a țhatur engmah a awmlo anih hi ka tihlai chuan leh chutianga hun ka hman mek laichuan hmeichhe pakhat hian amah rawn insawichawpin hna ka hmuhsak che a, i thawhduh chuan kalo sawi ange a ti a, thawk ve tur chuan ka inbuatsaih a, chutiang hna chu ka ralkhat hriatruk țhin anih avang chuan thawh ka chak ve tak ani a, ka huphurh bawk si. Mahse, ka rin ai daihin alo nuam a, sum pawh ka mamawh ka nei ve thei ta zel mai. Ka nun a hlim a, ka nun pawhin changkanna lam a pan ta zel mai a ka hna leh hlawh hmuhna chu nuam ti takin ka thawk a, miten engtianga sum hmu nge ka ni an ih pawhin zak miah lovin ka chhang țhin. Miten alo ni maw tia min fak tawk lah bolo, țhenkhat chuan i tlin hle mai min ti bawk a. Keimahah chuan lawmna hi a khat miau si a, mi min deusawhna chu insiamțhat nan hmang zel pahin chu hna chhete ka thawhna atan chuan ațangkai zawk a hman chu ka tum țhin.

 Chu hna chu miten ka thawk a ni tih engtin nge anlo hriat pawh ka hrelo. PATHIAN malsawmna a ni miau si a. Ka phone number te an lo nei a, Pathian in keimah hmangin mite rilru hahdam takin a siam ni ber hian ka hre țhin. Zan rei tak tak a chhuah angai a, phone bill pawh a hek duh hle țhin. Mut mu tuah hman meuh loh chang lah a tam mai. Mahse, nuam kati a, ka hlim a, Pathian min dahna ani tia ka pawm tlat avangin ka nun hahthlak tak chuan țhat lam a pan a, ka thau zawk a, mite mak tih khawpin kalo thau a, officer dulkiar ang kha ka nei ve ngei. Ka duhvang a nilo a, ka hna hlim taka ka thawh vang zawkin hriselna Lalpan min pe alo ni zawk a, che ve tak kha mi hmaah chuan alo zahawm lova, midang han dawr nikhua ah pawh thau deuh na na na chu tlemin kan thusawi miten an lo awih zawk. Tih țhianten anlo sawi țhin chu a tak tak lo nih dawn hi, te ka ti rilru mai mai țhin. Tupawh mahni hna ah rinawm tak thawk a, kan hna chu a sang emaw a sanglo emaw nuam ti taka thawh a, Lalpa ropui nan zel a hman hian kan hlim alo ni mai țhin.

 Chu i hna chungchangah miten zawhfiah duh an nei anih a, thil hriat loh an zawh duh che a an lo phone che a nih chuan țha taka lo chhan hi a pawimawh a ni, pi leh puten țawngkam țhain Sial aman anlo tih kha a dik hle mai. Miten an harsatna min share an lo phone che chuan i țawngkam avang khan mi an dam thei a ni tih hriat hi a pawimawh hle mai. Chutiang tur chuan Phone biak hawihhawm tak hi a pawimawh hle a, kan țhianpa chuan zana inzuar țhinte deal țhintu chuan an mahni dawr turte țawngkam mawi ber leh a țha thei ang berin an be țhin, hmelțha leh chhia ah an thliar lo sum an hmuhna tur a ni tih an chiang, a tia lom. chuvang chuan midang hawihhawm tak biak a, kan phone hmanga midang dawr kan nih chuan mawi takin inbia ila, lampui chang khatah mi an be chhe mai mai ngailo, kan chhungte pawh anlo ni maithei, an țawngkam alo mawilo deuh anih pawhin biak chhiat ngawt pawh hi a dik berlo. Phone biak hawihhawm hi zirin CALL BOY leh CALL GIRL i ni țheuh ang u.