Zoremi Hmar Zote
Khaw'nge, sipel chawpa chhiar thei ngawr ngawr chauh mah ni ila, ziak mite lâmtual ka'n chîl phûl ve reng reng teh ang. A thiam zawkte thiam zia ngaihtuah lo lêkin chhim țhâl bekang puah ve pup pup mai ang aw... 'Zah fâkah (mah) lu êm chhum suh' an lo tih kha maw! Kum 30 kan chuangkai ve dawn dêk dêk a, 'naupanlai ka ngai ee' kan ti ve ringawt. Enghelh lungkham nei lo fahrana kan lo lên ve na, panlai hun hlu zawng zawng kan hman ralna kan khaw ngaia kûr kûr rual ka ni tawh emaw ka hre law, mahse ka ngai ve țhin chu a nih si hi maw!
KAN SIKUL : Veng chhak sikul, Pu Lalzika sikulah (ngat) kan kal țhin kha a ni a, kan sikulah chuan mi chi hrang hrang kan awm. Veng chhak sikula kal vang maia hawi pir ve ringawt kei leh ka țhiante kan fai lutuk lo țhin kha thil mak a ni lo, kan inbual zing fa lua hlawm tlat lo. Han en maia puitlin huna Pastor nih duh hmel riau ațanga han en mai ve tho pawha pawl sarih bak pêl lo tur tih hriat ngawih ngawih te, ring tak taka au a hûk vak vak, khêk chiam chiam, home-work sawi rual huna aw chhuak tur mumal nei leh si lo te, zirtirtute'n class room an chhuahsan rual ruala bangrela inperh kai nghal zat leh, "a te pe te pe pe pe" tih ringawt sawi chunga corridor vela thlan sa phûl kaia chak deuh deuha kal te kan kat nuk mai. Uniform, kumtira lei țheuh țheuh, a thar laia rawng inang vek si kha kum laihawl velah chuan a rawng a inthlak fur tawh a, pheikhawk fai țha pawh a vâng!
Tuithak aieng telh leh telh loh kut ti kumin kan inchhûn luai luai a, kiu thleng thlenga luang liaka in bûrh bûrhin kan si ang hluam hluam a, tuithak lei nana nu leh pate'n nei leh nei lo va min leisak țawk țawk lehkhapuan pawt thla tuarh tuarh, Mikado no-5 meuh pawh kâr lo va no-3-a chhuah thei te kan ni ! Motor acid telh man to zia leh a hrisel chuan siloh dan tur leh, kan hotupa Hma-a'n a tuithak man apiang a in zawh vek țhin zia te, khâng hun laia Hmuna, (chhimbuk putara ti-a hming kan phuah sak) sam kha hâl ta ila, a alh duh tur zia te ka ngaihtuah fo a, kan chhaih fiam nasat ngaihtuaha a zâi lo dam zia kha tunah ka hrethiam chiah. Tlaizawng hnai hmet kawia chil chhak phurh phurh, phûr deuh chânga zàngzãw inzuktir leh ngawt țhin, sport nikhuaa veng thlang sikul cho em em, hneh ngai mang silo leh, BDO office tlanga lehkhapuan hmanga siam thlawhna lem thlawh a, thlir vung vung țhin ka lenrualte kha keizawng, ka ngai țhin a ni.
LUI KAL: Inrinni a lo ni a, tuilâ leh vawmbal lî a rim țhin ngang mai; zing dar 9 vel ațangin naupang hrang hrang kan liam thla nguah nguah mai țhin a, chawhmeh zawng emaw, thil țangkai nasa tak ti tura kal kan awm lem lo. Tui chèn a, a vawh huna inpho lum leh alum deuh huna chèn leh kha a ni deuh mai a, nu leh pate phalna a kal tamtak karah a rûka kal pawh kan bang lo. Naupang tha za rual leh tleirawl hawklak, hrisel țha tak tak tan chuan lui kal kha a lo nuam ngawt mai. Țhianpa Roliana te ho an ngaihawm; kawr rawng mumal nei em em lo leh a kilhna tura kaw-reh leh a kilh awm zat inmil lo zet hâ-in, kekawr bul tlâng inchen mang lo leh burma silipar a hruiin a tak țhat chen a tlawmngaihpui zawh ngang loh avanga a hrui dang an vuah, silipar pâwl ni mai tur 'silipar sen pâwl' ni ta bunin, sikul ipte hlui a hrui chat tawh suih zawm ngat nen, sap hmuahna zawl kawngah châng tum râih râih paha full speed-a kawng chhuka an han tlan khu rem rem mai țhin te, țhenawm tlangval bãwi-a, (bãwi-a tih hi 'cowboy' tih a 'boy' lai ang hian lam rik tur) kekawr tlawn ngal khuh kephah dek lo tawk chiah nen, kamis țial, a siamtu company tih țial baka țial belh viau tawh ha-in, ding nuih sãih chunga Pu Biakliana sikul bang a'n hlam zai zai te, chawhnu sikul bàna Rindika'n ama lu tiat dawn thâw chaw tlang leh kut lehlama tui deuh pûra chi hûm chunga thingkhawn hlima țhahnem ngai zeta a bung mial mial mai țhin te kha mitthla-ah zu lang ve fo a !
Pencil, a tlâwn tlâwna pai phal lohna chhungkuaa seilian ka ni. A lai takah zai bun a, a bung lehlam hmawr zai rêkah lâ suihin, ipte hruiah nghet taka thlun zawm tur a ni. Lehkhapuan chhah chi kan lei zo lo va, a pan avangin ka ziak ral zung zung țhin a, ka ziah ral chuan lehkhabu thar nei turin ka qualified em tih enfiahna ka paltlang a ngai țhin a, milem pakhat pawh a lo awm vaih chuan ka lu hi vawi thum vel a ri fak fak tur a ni. Cowboy lem pawh a him chuang lo! Hmeichhe naupang nih a, fa û ber nih bawk si chuan chan a châu lap lap țhin viau! Sikul bân veleh nute'n kan hnungah nau min lo bel chat a, nau paw pàr chungin bangrel sanga kan kâwi dah țhat kan han ban ve rak rak a, nau nen phûr takin kawngpui kan pan ve pâr pâr țhin. Kawngsirah nau puakpuan kan phah lawk a; nau kan țhut chawrh a kan inkawibah san ta țhin a! Lei te an lo ei a, lei ei leh zun cheh hi chuan harsatna lian tham a siam lem lo va, ek an cheh vaih chuan engkim a pawi a, a chhe zo vek a ni mai! Hmeichhe naupang robawm chu kan underpant tlâng hi a ni tlat pek! Mahse kawlthei puam pum 5 vel kekawrte tlanga bilh vial tap chunga tlan chak a har zia erawh kha chu ka theihnghilh lo. Damloh nikhuaah tunlai naupang hi an vannei, a tui thlum deuh hlir an ei. Keini chu kawțhalo-ah ailaidum dip leh kawlthei zik ei tur a ni a, a kha em em ve ve. Hritlang âwmnaah chuan MB no-3 ei tur a ni a, sentût leh tangsehah erawh chuan MB no-3 a țha! Kan tlû a, khup a pilh duh hle. A thi ser ser chuan tlangsam hnah emaw, zapanhlo hnah nuai sawm a, a tui sawr tur a ni a, kan sawh pilh nawn leh chuan septicare, nute seh sawm ngei hnawih tur a ni. Dam țhat ver vawr laia kan hmuh phak loh, damloh lai, thil eitui loh lai taka artui inchhum sak ziah kha kan lawm huam lo țhin.
MEIZIAL: Vawikhat chu ka kid-te ho meizial zûk rûk laia chhungte an lo kal thuta thuhruk dan ka zirtir alawm mawle! A nung chung ngeia practise a ngai bawk si a, an uluk hlawm ngang mai a, meizial bung kha seh a, leiin ka chhungah liah bûk luh tap tur a ni a, kan seh kha thlah loh tur a ni. Kan țhiannuin a tih lai tak chuan a pa a lo lut thut, a leiin nalh zetin a liak lut vei hmak a, a pa chuan a be zui ta si, min rawn melh, hmui phunin "țhial sawm mai rawh" ka lo ti... a'n țhial sawm ta a le(h)! A hmel kha ka theihnghilh thei lo! Țap chiah lo, nui hauh si lovin a awm nûng a, a thaw hrawih hrawih a, tui dehnaah a tlan thla, tui a in leh a lem thei si lo, a meng sen rûm a, ka va' khawngaih tak! A ek a chhuah avangin êk in thlengin ka zu hruai. Zuk rûk chu nuam tho mahse ka țhial sawm tir tawh ngai lovang tih ka intiam hial..!
MÂSI: Naupan lai hian mâsi hi a va'n ni har thei tak e aw..! 'Vawiin hi chumi ni leh thla a ni' tih lam kha kan hre kîlh kêlh țhin si lo va, kan tui chawina kawngsir velah tlangsam a lo kuhmum chuan mâs a hnai tawh niin kan hria a, a lo pâr phei chuan hnai tawh tak a ni. Hnarin boruak kan han hip vang vang a, "mâsi rim a nam" kan ti a,
"Mâsi a hun, tlangsam a par,
Kawr thar neih a hun e!
Ka pi, ka pu, kawr thar min lei,
Min lei loh chuan ka nuar ang...emaw,
Min lei loh chuan chêng zà i chawi ang"
tiin, țin mawng bengin kan zai lau lau țhin. Kan krismas hman dante kha a va nuam êm! Dawhthlak tur inrinsiak nak nak te, baloon sei chi kan lei ngei ngei tur thu leh kawr thar kan neih mawi dawn zia te kha kan sawi nawn fo țhin. Tlaivar kan tum ruh țhin hle a, urlawk zanah dar 10 kan men thlen âwrh chuan a tukah țhiante zingah 'tlaivar chiang khawp mai' kan ni leh mai bawk. "Kan carol e" kan ti a, vengchhung in hrang hrang kan fang kual a, an sumhmunah kan zai țhap țhap țhin a, bâl chhum kan hlawh tlangpui. Sanghațin bawm ruak hi a pang kan zai thlêr sung a, kan chhu pèr deuh a, a chhungah mei kan chhêm a, kan vai vir pap pap țhin. Saphîng pêt kha a lo nuam ngawt mai..!
Tunah zawng, mual hran tlâng hranah mahni buai buaiin kan buai ve ta mawp mawp a, hnute ùm pûrh tawh hnu-a sawhthing la keih hluam hluamte pawhin tum tawk leng nen chhungkua kan din ve rup tawh a, a țhen lah puini lawiin dairial an lo chang ta bawk. Khawi hmunah pawh awm ila, "khawi khua/veng nge i nih?" Min tih chuan ngaina leh chhuang takin, "Ngopa" kan ti vat hlawm țhinin ka ring. Kan khaw chanchinin kan beng a verh bik a, a chhe lam anih palh chuan țah hi a chhuak țuau a, mood a off nghal mai a, a țha lam anih chuan zâwi lem lo takin chhungte hnenah kan sawi zat zat țhin. Khaw dang sumo aiin kan khaw sumo driver an thiamin an fel bik ziah a, "Ngopa khaw chhuak chuan fiam kan dawl vek" te hi ka ti ang zuah zuah a! Ni e, Aizawl nu hmelțha ngo viah vuah, zuk leh hmuam tilo, sam mawi em em ka biak ngam mang loh ai chuan, kan khuaa Pi Ngurziki feh haw lam, lengmasêr rim nam cham cham te khan lung min lên fo a, Aizawl veng hlun nu, pa sawntlung leh mau pã pawh hre hrang mang lo ai chuan, êm phurh nasat vanga chhip dàm dawk khawpa nu taima ka'n Chhunglawmi ka ngaisang deuh ut ut țhin! A hranpa liau liaua Tlangval Tawia hmuh chak thut thut chang neih leh, Pu Buangliana bawng lu bai thak zia sep fo hi ka sim malêk ang! Mut hmunah Pu Zadawla te, Pi Sialmani ațanga Pu Roțhianga kal lâwp lâwp mitthlà paha suangtuahnain kawtchhuah ațanga Helipad thlenga fangin nutling ka meng pherh êrh fo mai! Hun pui a lo thlen mawlh hian lung a lêng zual a, YMA day te, mâsi a lo thlen te hian ril deuhah hian mahni khaw ngaihna zûnin min kher nget nget mai asin !
Ka lunglêng pheng ka tlak ta duah mai! Kan khua hi ngaihman awm ni zel sela, Zoram al phak chanchin țha kan nei zeuh zeuh, a la tawk lo ve. Zirna leh infiamna lamah te, kan khaw tihmingțha turin mitin hian mawh kan phur țheuh a, midang kuta dah chi a ni eih na'ng..! Chhuang tak leh ngaina taka kan khaw sawi hi kan sim châk lo! Khaw danga awmte hlei hlei hian mahni khaw țan kan tina hlur mai nia! Tuna zirlaite leh kan khaw uap lum mektu te kan thlir reng che'u a, "NGOPA LEEE" ti zel ang aw....KHAWHAR IN RIAH MAW..?(ka lo tuihnih ve lawk😄)
Ka lo ngaihtuah fo țhin a ni a, thu ziak mi leh thiam nilo mah ila ka'n țiàl ve reng reng teh ang ! "Zah fâkah mah lû êm chhum suh" an tih kha maw...!
Han luh hlawla sitting room leh choka ni nghal, pên nga vel pên leh hleka mut pindan ni leh nghal mai, in zau lem lo tak luah hi Aizawl khawpuiah hian a tam zawk kan nih loh pawhin kan tlem lo viau. Chhiat an han tawk a, an inchhung bungraw chhuanawm loh zia leh zing thingpui hmeh tuihnai an neih loh zia te rawn hmua rawn hriatpui vek tura khawpui tlangval khawsa nuam tak takte rawn riak lut tur hi an lo huphurhin an lo inthlahrung ru ngawih ngawih țhin angem le ?!
Kan mizo tlawmngaihna leh culture hnualsuat vang hrim hrim ni lovin, a nei fate'n kawngsira chawhmeh bal deuh deuh zinga a tharlâm thlang vei ngial chunga handset sing chuang man an hùm pial ralh ralh tawhna leh, BPL buhfai lo thlen hun nghakhlel taka thlir chunga dâwra pawisa nawi kir tur awm loh chang pawha sweet aia nawhalh la hram hramte kan chen hona khawpui a ni tawh miau a, a nei fate hriat phâk bâka nasaa retheite an retheih theihna khawvelah hian an lo kimki ru viau mai lo'ng maw..?!
Han zawt chiah ila a tam zawk hian mawihnai takin, "E ! Kan tihah lutuk tawh che u, riahpui leh zel zawng, a ngai lo ve" tiin, in riakte tana chawhlui tuihnai kilpuina tur an neih dawn loh thu ngaihtuah rauh rauh pahin an chhang țhinin ka ring. (Engtik ațang khan emaw tu pa thil phal phêngin nge in riakte chawei pui hi lo ching chhuak ka hre law..,an ti ta deuh zel chu a nih si hi maw..!)
Khawhar lênpuitute khawvar lam arsi ang pharha an tlem tawh pawha thingpui hmeh tuihnai chhawp tur nei meuh lote an awm laiin țhenkhatte erawh Malsawmtuin 'malsawm' mai lo va 'malza' thlenga a vûr ni mai awma mawi in leh lo țha nei an awm bawk a, an inchhung han luh phata furniture man to tak tak baka târmawi chi hrang hrang lo tung khir en un mai, mamawh baka awh zawng thlenga nei thei pawh kan tam ve ta. Heng ho tan phei hi chuan an khawhar loh bik vang ni hauh lovin in riak tur hi thlakhlelh loh theih deuh tur a ni.
Vengkhat tlangval zingah angel hâwl thlâk nih hmel chiah lo an lo awm ve nawk a, inlêng satliah atan pawha itawm lo fe fe kan nei fo mai. YMA hminga tlangval tlawmngai in riak turah duh lo thlan zuah zuah lah a chi lo nasa mai si a, lusûn mangan nak alaia thil hlu bo hlauh nen, thin thi hian kan inmuttir lo fo mai lo'ng maw ?!
KHAIKHAWM ANG AW
Lusun laia zing thawh phata hmeldang han hmuh a, titi khawchang han sawi luam te, inriak tlangval infiam nak nak thâwmte hian boruak a tizangkhai a, a 'zo' ngawih ngawih a, a nuam a ni. Mahse khi'ng ka'n sawi tâkte khi ngaihtuah fê a ngai ve e. Inriak thlahlel ngawih ngawih leh remchan zawkna avanga riahpui duh lem lo tur kan awm ni ngeiin a lang a, țha ber tur nia ka hriat chu, YMA hruaitute'n lusun chhungte hnenah riahpui an duh leh duh loh zawt mai se la,( veng țhenkhatah chuan kan ti tawh e) ruang thlâk zanah puang ta mai se a țha berin ka ring....tlang taka zawh a, tlang taka chhân mai a hun tawh a nih hi.....
